Tâm thư tháng 12-2018: PHẢI KHÔN NGOAN TRONG LỜI NÓI, CHỚ NÓI NHỮNG GÌ NGOÀI PHẠM VI (ĐCTP)

Lời nói chính là món quà Thiên Chúa tặng ban cho con người, vì trong muôn vật Chúa đã dựng nên, chỉ con người mới có tiếng nói. Tiếng nói của con người là một hệ thống rất phong phú, có thể diễn tả được mọi trang thái của tâm hồn khi con người sử dụng nó như một dụng cụ để diễn cảm và trao đổi. Tuy nhiên món quà này cũng có thể bị lạm dụng khi con người dùng lời nói một cách thiếu thận trọng, có thể làm cho người khác bị tổn thương và đau khổ. Để có thể ca ngợi Chúa, để hiểu nhau, thông cảm, thương mến và giúp đỡ nhau, chúng ta cần sử dụng món quà này cho phù hợp với ý muốn của Thiên Chúa. Thánh Phaolô nói : “Anh em đừng bao giờ thốt ra những lời độc địa, nhưng nếu cần, hãy nói những lời tốt đẹp, để xây dựng và làm ích cho người nghe” (Ep 4, 29). Thiên Chúa muốn chúng ta nói những lời xây dựng, khích lệ và làm vững lòng người khác. Vậy chúng ta phải biết sử dụng lời nói của mình thế nào để xứng đáng với món quà cao quý Chúa đã ban cho ?

Đức Cha Tổ Phụ dạy chúng ta “Phải khôn ngoan trong lời nói, chớ nói những lời ngoài phạm vi”[1]. Một nguyên tắc muôn thuở trong lời nói là chúng ta không thể rút lại lời đã nói, vì thế chúng ta luôn thận trọng, khôn ngoan trong những lời được nói lên và chỉ nói những gì trong phạm vi bổn phận và trong tầm hiểu biết của mình. Khi nói, dù chúng ta đang nói về bất cứ chuyện gì thì cũng là một cách chúng ta bộc lộ con người của mình. Lời nói luôn biểu lộ phẩm giá và nhân cách của người nói. Những gì từ tâm hồn, từ tính cách của mình đều được hiển lộ ra trong lời nói. Vì thế chúng ta phải sử dụng lời nói của mình thế nào để một mặt, chúng ta bày tỏ được sự thiện hảo của Thiên Chúa, và mặt khác, có thể đem lại sự an lành cho những người nghe. Thánh Phaolô khuyên nhủ chúng ta :“Lời nói của anh em phải luôn luôn mặn mà dễ thương để anh em biết đối đáp sao cho phải với mỗi người” (Cl 4, 6). Lời nói mặn mà dễ thương là lời đem lại an vui hạnh phúc cho người nghe. Lời nói mặn mà dễ thương  luôn kiến tạo được các mối tương quan lành mạnh và nối kết con người lại với nhau.

Ca dao Việt Nam có câu : “Chim khôn hót tiếng rảnh rang, người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe”. Lời nói “dịu dàng dễ nghe” là lời nói dễ thương, lời nói của người có tâm hồn hiếu hòa và tế nhị. Quả thật, nếu một lời nói hợp tình đúng lý và sâu sắc mà lại nói bằng kiểu cách “khó nghe” thì chắc chắn lời nói ấy chẳng có chút hấp dẫn nào và cũng chẳng ai muốn nghe, và như thế những lời nói đó không mang lại hiệu quả gì. Chúng ta có một tài sản vô cùng quý báu, có thể giúp cho mọi người hạnh phúc mà không phải tốn tiền bạc hay công sức gì, đó là lời nói. Những lời nói nhẹ nhàng và dễ thương thì luôn có sức thuyết phục lòng người. Cho dù lời nói không thể nào diễn tả hết tâm tư tình cảm của một con người, nhưng lời nói tốt lành và dễ thương thì luôn có sức làm giảm nhẹ biết bao nỗi khổ tâm mà con người gặp phải. Khi những lời nói dễ thương và chân thành được cất lên thì luôn có một năng lượng bình an làm cho tâm hồn của người nói và người nghe được chan hòa niềm vui và sự cảm thông. Lời nói này có tác dụng an ủi, khích lệ và tạo được cảm tình tốt đẹp cho nhau. Sức mạnh của lời nói dễ thương có thể hàn gắn được những tổn thương và tạo ra mối thiện cảm giữa con người với nhau. Ngược lại một lời nói khó nghe, cứng cỏi có thể làm thiệt hại cho người khác và tạo ra những định kiến hay ác cảm nơi họ.

Trong cuộc sống, lời nói đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành uy tín và giá trị của mỗi người như sách Cách Ngôn đã dạy :“Người nói năng dè dặt là người hiểu biết, kẻ giữ được điềm tĩnh là kẻ khôn ngoan” (Cn 17, 27). Tuy nhiên, vì mỗi người một tính cách, mỗi người một kiểu sống, mỗi người có cách diễn đạt lời nói khác nhau nên khó tránh được hết những va chạm, những phiền muộn gây ra cho nhau chỉ bằng những lời nói thiếu khôn ngoan và tế nhị. Vì thế, chúng ta cần đắn đo cân nhắc trong cách nói năng của mình và sử dụng lời nói như một phương tiện để nối kết yêu thương, giúp mọi người cảm thông và xích lại gần nhau hơn. Ý thức được tầm quan trọng của lời nói, chúng ta chỉ nói những lời chân thành, phù hợp với đạo lý của người đã được thánh hiến và luôn hướng tới ý nghĩa cao đẹp để làm phong phú thêm cuộc sống của bản thân mình và của những người khác nữa.

Chúng ta biết rằng, lời nói có một sức mạnh rất lớn trên cuộc sống con người, nhất là khi chúng ta biết khích lệ, động viên một con người đang lầm lỗi, thì chỉ một câu nói đầy tình yêu thương và đủ sự quan tâm cũng có thể biến cải được cách sống của một con người. Một lời khích lệ chân thành có thể mang lại một kết quả thật diệu kỳ. Truyện kể rằng :

“Một nữ tài xế taxi gặp phải một tên cướp leo lên xe của mình, cô liền lấy cả số tiền mình có, trao cho tên cướp và nói : “Hôm nay tôi chỉ kiếm được một ít tiền này thôi, nếu cậu chê ít, tôi sẽ đem cả mấy đồng tiền lẻ cho cậu nữa nhé”.

Thấy cô tài xế dễ dàng thoải mái như vậy, tên cướp cảm thấy sững sờ. Cô tài xế nói tiếp : “Nhà cậu ở đâu ? để tôi đưa cậu về nhà nhé. Đã muộn rồi, người nhà cậu sẽ lo lắng lắm đấy”.

Sự quan tâm của chị tài xế khiến cho tên cướp rút lại con dao nhọn. Thấy không khí có vẻ hòa hoãn, cô tài xế không để mất thời cơ, liền dẫn dắt tên cướp : “Gia đình tôi trước đây cũng khó khăn lắm, sau này tôi theo người ta học lái xe, rồi làm nghề này. Mặc dù không kiếm được nhiều tiền, nhưng cuộc sống cũng không đến nỗi tệ. Cậu là một nam nhi, tứ chi khỏe mạnh, hãy làm một công việc gì đó có phải tốt hơn không, sao lại đi vào con đường này làm gì để cả đời bị hủy hoại hay sao ?”.

Khi gần đến chỗ tên cướp muốn xuống, cô tài xế lại nói : “Tiền của tôi cho coi như để giúp đỡ cậu, hãy dùng nó mà làm một chút việc gì đúng đắn, đừng làm lại cái việc cậu đang làm nữa nhé”.

Suốt quãng đường đi, tên cướp không nói một lời nào, vậy mà đột nhiên cậu khóc to thành tiếng, rồi lấy hết số tiền nhét vào tay cô tài xế và nói : “Chị Hai à, cho dù em có chết đói, em cũng không đi ăn cướp nữa”.

Lời nói có một sức mạnh khôn lường, chúng ta hãy biến lời nói mình thành một hạt giống gieo vào lòng người những điều tốt đẹp, để lời nói ấy khơi lên trong lòng con người ngọn lửa của sự tự tin, giúp họ trở nên một con người tích cực, vượt qua được những hoàn cảnh khó khăn trong cuộc sống. Một lời nói động viên đúng lúc có thể giúp cho những người trong cơn bế tắc lấy lại được tinh thần và vượt qua khó khăn. Chúng ta hãy dễ dàng nói lên những lời khích lệ thật lòng, vì đó là những chất liệu cần thiết làm cho người được khích lệ cảm nhận niềm vui và sự vững tin để sống tốt hơn.

Kính thưa quý Bề trên và toàn thể chị em quý mến,

Lời nói là một khả năng đặc biệt Thiên Chúa ban tặng cho mỗi người chúng ta. Chúng ta đón nhận ân ban này với lòng biết ơn và sử dụng lời nói của mình một cách tốt nhất. Chúng ta luôn thấy rằng lời nói của mình có sức mạnh xây dựng hoặc phá đổ. Vì thế, khi sử dụng món quà này phù hợp với ý muốn của Đấng ban tặng, chúng ta sẽ chỉ nói những lời “tốt đẹp và xây dựng” cho người khác. Thánh Giacôbê nói với chúng ta : “Ai không sai lỗi trong lời nói, đó là người trọn lành” (Gc 3, 2). Để nên trọn lành, chúng ta luôn khôn ngoan và thận trọng với những gì mình nói. Chúng ta sẽ không làm mất tinh thần của một ai bởi những lời nói tiêu cực của mình. Thay vào đó, chúng ta sẽ nói những lời động viên và khích lệ nhau để cuộc sống của chúng ta cũng như của mọi người trở nên tốt đẹp hơn và thánh thiện hơn nhờ vào chính thái độ và lời nói của chúng ta.

Thân mến trong Chúa Kitô và Mẹ Mân Côi

Rose Vũ Loan, Fmsr

[1] Gia Sản Dòng cuốn I, trang 286