Các tài năng ân ban giúp sống tốt đời sống cộng đoàn

Micae-Phaolô Trần Minh Huy, PSS

1. Ân ban tài năng lắng nghe

Có người nói rằng “Chúa đã ban cho chúng ta hai lỗ tai và một cái miệng, do đó chúng ta phải nghe nhiều hơn nói hai lần.” Tỉ lệ hai/một này xem ra đúng đó. Quả vậy, người lắng nghe tốt trong một cộng đoàn là một phúc lành cho cộng đoàn, vì người đó thường chú ý tới những thành viên khác của cộng đoàn. Ngoài ra, ân ban tài năng lắng nghe thường phát xuất từ một ý thức lành mạnh về chính các giới hạn và thiếu sót của mình. Càng ý thức về những bất toàn của mình, chúng ta càng nhận thấy cần lắng nghe để học hỏi và lãnh nhận từ người khác. Để lắng nghe tốt, cần phải có lòng khiêm tốn, vì khi mình lắng nghe thì người kia chắc chắn có cái gì giá trị để nói, có cái gì đó mà mình có thể được lợi ích hoặc mang lại lợi ích cho người kia. Nhưng người thực sự lắng nghe tốt không chỉ nghe bằng đôi tai, mà còn nghe với trí não (cởi mở và không kết án), nghe với con tim (nhạy cảm với nhu cầu của tha nhân và của chính mình), nghe với đầu óc biện phân (biết cái gì phải lưu ý và cái gì phải bỏ qua), và nghe với sự thức thời nhạy bén (biết khi nào phải tiến ra và khi nào phải yên lặng rút lui).

2. Ân ban tài năng ăn nói

Điều rất quan trọng là tài năng lắng nghe cần một người bạn đồng hành, đó là ân ban tài năng ăn nói. Có lẽ tất cả chúng ta đều có kinh nghiệm sống với người không nói. Đừng lẫn lộn người tự nhiên kín đáo hay trầm lặng ít nói với người thực sự không nói là người bí hiểm, người như ngôi mộ. Những người không nói không bao giờ để cho chúng ta biết được cái gì diễn ra ở sau vừng trán hay trong con tim của họ, đến đỗi dù sống lâu năm với họ mà cho đến bây giờ chúng ta hầu như chẳng biết được gì về tư tưởng hay cảm nhận cá nhân của họ.

Những cộng đoàn lành mạnh cần đến những cá nhân sẵn sàng và có thể nói cách cởi mở. Chúng ta cần những con người có can đảm và tình thương để đưa ý tưởng của mình ra cộng đoàn để được đánh giá, dù không chắc ý tưởng của mình sẽ được hoan nghênh, hoặc bị tấn công hay bị bỏ rơi vào quên lãng. Chia sẻ như thế có thể đưa đến những rủi ro, vì những gì nói ra có thể không phù hợp hay không đúng, hoặc có thể làm tổn thương ai đó, làm cho ai đó nổi giận hoặc không thoải mái, hoặc có thể bị hiểu lầm và mang họa (bệnh do những gì vào qua miệng, còn họa do những gì từ miệng đi ra). Nhưng những lợi ích phát sinh do điều nói lên với cộng đoàn sẽ lớn hơn tất cả các rủi ro kia. Bất chấp những hậu quả và khó khăn, ngôn ngữ là phương tiện tốt nhất cho đến nay để truyền thông với người khác, và nhờ vậy mà làm thêm mạnh mẽ các mối ràng buộc hiệp nhất chúng ta lại với nhau.

Nhưng truyền thông là sinh tử, không phải chỉ vì nó là một phương tiện trao đổi các ý tưởng và cảm nhận, mà còn hết sức quan trọng cho cộng đoàn chung sống vì nó nuôi dưỡng các nhân đức kitô khác. Truyền thông xây dựng niềm tin cậy. Truyền thông còn giúp chúng ta làm sáng tỏ các tư tưởng và cảm nhận của chính chúng ta, đem lại can đảm và làm dịu đi cảm giác cô độc của chúng ta (đau đớn nhất là nỗi cô đơn giữa cộng đoàn đông người, không ai nói với ai thật là nặng nề!). Thật đáng mừng là ngày nay nhiều cộng đoàn đã đầu tư nhiều thời gian đáng kể và nghị lực để học biết và thăng tiến các kỹ năng truyền thông, qua các cuộc chia sẻ, hội thảo.

3. Ân ban tài năng nhạy cảm

Một số người có thể nghĩ rằng sự nhạy cảm là thánh giá hơn là ân ban. Họ nói: “Nếu tôi không quá nhạy cảm như thế thì có lẽ tôi đã không quá bị tổn thương vì những lời của chị ấy” hoặc “Nếu tôi đã không quá nhạy cảm thì tình huống đã không làm tôi quá bực mình như thế”. Mặc dù tính nhạy cảm có thể gây nên nỗi đau lớn như vậy, nó vẫn là một ân ban quí báu và trong thời gian dài, nó sẽ làm cho cộng đoàn chung sống trở nên tốt hơn, hiểu nhau hơn (“Đi lâu mới biết đường dài, ở lâu mới biết con ngài phải chăng”).

Quả thật, hầu hết điều tốt lành đã được thực hiện trên thế giới là kết quả trực tiếp của sự nhạy cảm của một người nào đó. Chẳng hạn việc thiết lập một cộng đoàn tu thường là kết quả của sự nhạy cảm của một cá nhân (Đấng sáng lập Dòng) đối với nhu cầu của Giáo Hội hay của những người đáng quan tâm. Tính nhạy cảm quan trọng vì nó cũng là mầm móng phát sinh tất cả những nhân đức căn bản khác như lịch sự, thiện cảm, thấu hiểu, nhẫn nại, cảm thông. Trái lại, sự thiếu nhạy cảm có thể sản sinh ra sự khiếm nhã, ác cảm, ích kỷ, tiên kiến, ngay cả bạo lực vô tâm và bất nhân. Trong cuốn sách Sống Cùng Nhau Trong Cộng Đoàn, Carlos Valles nói về tính nhạy cảm như sau: “Nhạy cảm là nghệ thuật của cái nhỏ, không phải những hy sinh lớn, những kế hoạch cao, những giải pháp anh hùng, mà đúng là những chú ý nhỏ mọn, những chi tiết dễ thương, lời nói thích hợp, một cái nhìn, một cuộc thăm viếng, một tiếp xúc”.

4. Ân ban tài năng kiên trì

Ân ban kiên trì gây được nhiều tín nhiệm bởi vất vả làm việc. Người ta giả thiết rằng Michelange lần kia đã nói “Nếu người ta biết tôi đã phải làm việc vất vả như thế nào để đạt được kết quả đó thì sự việc có lẽ chẳng xem ra kỳ diệu như thế đâu!” Ân ban tài năng kiên trì như thế cũng là một ân ban tốt phải có ở trong cộng đoàn. Người năng nổ, làm việc hăng say, sẵn sàng chia sẻ gánh nặng đem lại niềm vui cho những ai sống với họ. Nhưng người kiên trì không sợ làm cho đến cùng công việc đã bắt đầu bảo đảm sự thành công và thành tựu của cộng đoàn.

5. Ân ban tài năng khẳng định mình là ai

Có một câu chuyện cũ về một rabbi đã cầu nguyện rằng “Lạy Chúa, xin làm cho con nên giống Mosê!” Và ông nghe Chúa trả lời “Sao Ta lại cần phải có một Mosê khác làm chi! Ta đã có một Mosê rồi! Nhưng người Ta thực sự có thể sử dụng là ngươi”. Câu chuyện nói lên một chân lý sâu xa. Nó nhắc cho chúng ta rằng Chúa không cần dòng vô tính, kể cả dòng vô tính của các vị đại thánh, mà Ngài chỉ cần những nguyên bản độc đáo, những con người cá biệt. Và chúng ta sẽ mang lại cho Chúa niềm vui và vinh quang lớn nhất khi chúng ta là những cá nhân duy nhất mà Chúa kêu gọi trở thành. Có một mối nguy hiểm trong đời sống cộng đoàn, là có những người cố gắng trở nên quá giống nhau, đánh mất đi tính cá biệt để thích nghi với người khác. Sự rập khuôn trong cuộc sống chung cách không may có thể làm giảm thiểu tính cách riêng của các thành viên thành cái mẫu số chung thấp nhất, vì làm mờ nhạt đi sự phong phú của đặc tính duy nhất của các thành viên và của chính cộng đoàn.

Phải giữ tỉnh táo và nghị lực để duy trì tính cá vị trong một nhóm. Cũng phải xác tín rằng chính tính cách độc đáo của chúng ta nâng cao cộng đoàn chúng ta sống. Quả vậy, nếu thành thật, chúng ta không muốn sống với người quá giống chúng ta, như sống trong một cái hộp gương phản chiếu lại hình ảnh của chính mình. Chúng ta vừa thách đố vừa làm phong phú lẫn cho nhau nhờ tính cách riêng biệt của chúng ta. Hợp nhất trong đa dạng, phong phú trong khác biệt là vậy đó. Nếu chúng ta hỏi Chúa “Hoa nào Chúa thích nhất?” Có lẽ Chúa sẽ không nói là hoa hồng, hay hoa phong lan, hay hoa thủy tiên, mà Chúa sẽ nói “cả bó hoa!” Hy vọng cộng đoàn tu sĩ của chúng ta là bó hoa tuyệt đẹp gồm nhiều loại khác nhau, những bông hoa quí giá, duy nhất và hiếm hoi.

6. Ân ban tin rằng mình được yêu thương

Victor Hugo đã viết rằng “hạnh phúc tột đỉnh của cuộc sống là xác tín rằng chúng ta được yêu thương”, nhất là được chính Thiên Chúa yêu thương. Xác tín rằng chúng ta được yêu thương đặt chúng ta thoải mái với người khác và làm cho chúng ta dễ dàng sống với họ. Các thành viên cùng sống trong cộng đoàn có thể đánh giá tính dễ thương của chúng ta là đích thật, nhưng chúng ta không được quá dựa vào đánh giá của họ để tự phụ. Tính dễ thương của chúng ta cũng có thể lớn lên qua mối tương quan với gia đình và bạn bè của chúng ta ở bên ngoài cộng đoàn, qua sứ vụ của chúng ta, và qua sự kết hiệp thân mật sâu xa với Chúa trong cầu nguyện. ĐTC Phanxicô nói với 5.000 tu sĩ nam nữ Đại Hàn ngày 17/8/2014: “Tất cả chúng ta đều biết rằng dù niềm vui không được phát biểu cùng một cách ở mọi lúc trong đời, nhất là lúc gặp khó khăn lớn lao, nhưng “nó vẫn luôn tồn tại, dù chỉ lấp loé, phát sinh từ niềm chắc chắn bản thân của ta rằng, xét cho cùng, ta được Thiên Chúa yêu thương vô hạn” . “Niềm xác tín được Thiên Chúa yêu thương nằm ở ngay tâm điểm ơn gọi của anh chị em: trở thành cho người khác dấu chỉ hữu hình sự hiện diện của Nước Thiên Chúa, một sự nếm trước các niềm vui thiên đàng vĩnh cửu”.

7. Ân ban tài năng hài hước

Một cuộc nghiên cứu chỉ ra rằng một ngày cười một trăm lần tránh được bệnh tim mạch tương đương với mười phút chèo thuyền. Một cuộc nghiên cứu khác lại cho hay người có ý thức hài hước làm việc tốt hơn, có tính sáng tạo và uyển chuyển hơn, có khả năng thực hiện các ý tưởng và phương pháp mới. Chắc chắn rằng cười là tốt cho cả thân xác lẫn tinh thần. Cười làm dịu bớt những căng thẳng của cuộc sống hằng ngày. Cười làm nên mềm mại những sắc cạnh của những cá nhân phải sống với nhau. Vì thế, chúng ta cần tinh thần hài hước khắp nơi, trong nơi chúng ta làm việc, trên báo chí, trên truyền hình, trong hiệu buôn, trong gia đình, và trong cộng đoàn, cả trong nơi thờ tự (chúc bình an với một nụ cười thì tốt hơn là với một nét mặt nghiêm nghị). Việc nỗ lực tìm kiếm hài hước gia tăng cơ may cho chúng ta gặp được nó.

Một cách khác để trau dồi ý thức hài hước là nới rộng các viễn ảnh của chúng ta trên cuộc sống. Khi gặp một tình trạng căng thẳng, dĩ nhiên ta không thể bông đùa, nhưng cũng nên dừng lại và nhìn lui nó với một viễn ảnh rộng lớn hơn, chúng ta có thể khám phá được vài nét hài hước trong đó. Chúng ta cũng có thể nuôi dưỡng tinh thần hài hước bằng những cách khác, như đọc chuyện khôi hài, sách bông đùa, sưu tập các bức tranh biếm họa, các tranh quảng cáo ngộ nghỉnh, lướt qua những bài viết khôi hài, chòng ghẹo hay trêu đùa một ai đó (nhưng đừng đùa giai). Khi gặp thời khắc khó khăn, sự hài hước trở thành gần như cần thiết. Hài hước cũng liên kết mật thiết với đức tin, vì nó giúp chúng ta tin tưởng vào sự quan phòng và tình thương của Chúa hơn (nếu Chúa không thương che chở, chắc tôi còn tồi tệ hơn nữa). Quả vậy, để xây dựng cộng đoàn cần thiết phải có một chút hài hước, phải biết dễ dàng tự cười mình, và không quá suy sụp vì những thất bại. Mẹ thánh Têrêsa khi bị thương ở chân đã hài hước thưa với Chúa “Lạy Chúa, sau bao nhiêu phiền muộn lại đến chuyện này nữa sao? – Cha đối xử với bạn hữu của cha như thế đó. – Vâng lạy Chúa, không lạ gì mà Chúa ít bạn”.

Đó là bảy ân ban tài năng có thể giúp cho cuộc sống chung được dễ dàng. Một cá nhân không cần phải có tất cả bảy ân ban đó để trở nên một người tốt trong cộng đoàn. Không ai có hết mọi ân ban tài năng. Mỗi người trong chúng ta sở hữu được một số ân ban tài năng nào đó và thiếu những ân ban tài năng khác. Nhưng chính nhờ đó mà có nét đẹp của việc sống chung với nhau. Tôi có thể có một ý thức hài hước tốt, nhưng tôi lại cần đến tính nhạy cảm của chị. Chị có thể lắng nghe tuyệt vời, nhưng chị lại cần ân ban tài năng của bạn chị để nói ra lưu loát những gì chị suy nghĩ. Nói cách khác, ân ban tài năng của người này đổ đầy sự thiếu sót của người khác. Nhưng chúng ta không được chước miễn khỏi việc phát triển một số ân ban tài năng mà tự nhiên chúng ta không có được. Tất cả mọi ân ban tài năng phải được học hỏi và trau dồi. Hãy nhớ lại câu chuyện của Michelange.

Và cũng hãy nhớ lại mẫu gương Chúa Giêsu. Ngài cho thấy tầm quan trọng của những ân ban tài năng này bằng cách bộc lộ chúng ra trong chính cuộc sống của Ngài. Chúa đã lắng nghe tuyệt vời những tiếng kêu lớn giọng cũng như những tiếng kêu không lời ở chung quanh Ngài. Ngài đã làm phép lạ đáp lại tiếng kêu xin công khai của mười người phung cùi, cũng như nỗi đau không lời của người đàn bà góa ở Naim. Chúa Giêsu đã nói cách rõ ràng và hùng biện. Ngài đã phát ngôn những bài giảng tuyệt vời, đã nói những câu chuyện không thể quên được. Ngài đã công khai thẳng thừng lên án những kẻ biệt phái và giả hình; đồng thời nói riêng điều bí mật cho các tông đồ, lắng nghe những câu chuyện riêng tư của các bạn thân tín, và thường xuyên đàm đạo thân mật với Chúa Cha. Ngài đã liều mình mạc khải những điều con người không thể hiểu và chấp nhận, và đã chịu đóng đinh thập giá vì điều đó. Chúa Giêsu rất nhạy cảm: người đàn bà bị bệnh loạn huyết chỉ chạm đến áo choàng của Ngài mà Ngài cũng cảm nhận được nó; người đàn bà góa nghèo bỏ hai đồng xu vào hòm tiền đền thờ, Ngài cũng để ý thấy; ông Simon lẫm bẫm chống lại người đàn bà đã xức dầu thơm cho Chúa, Ngài cũng nghe thấy hết.

Mẹ Têrêxa Calcutta nói: “Cách thức mà chúng ta thinh lặng, lắng nghe, tha thứ, nói năng và hành động là những giọt dầu chân chính giúp cho ngọn đèn chúng ta cháy mãi suốt cuộc đời mình”. Chúng ta có thể kết thúc suy niệm về các ân ban tài năng này bằng một lời cầu nguyện ngắn:

“Lạy Chúa Cha toàn năng là Đấng ban phát mọi ân ban tài năng, Chúa đã ban cho chúng con nhiều ân ban tài năng để dễ dàng sống chung với nhau. Xin làm cho chúng con càng ngày càng ý thức về những ân ban tài năng mà chúng con đã sở hữu, và xin giúp chúng con phát triển các ân ban tài năng mà chúng con còn cần đến. Xin cho chúng con biết quí trọng hơn các ân ban tài năng của chúng con, cũng như các ân ban tài năng của những anh chị em mà chúng con cùng sống và làm việc với. Chúng con cảm tạ Chúa về tất cả những ân ban tài năng này nhân danh quà tặng lớn nhất của Chúa cho chúng con là Chúa Giêsu.” Amen.