Home / Bài Viết / Nhân Bản / Lương tâm thời @

Lương tâm thời @

Lương tâm là tiếng nói trong tâm hồn. Đó là một khái niệm căn bản. Thiết tưởng, để đào sâu hơn, cũng nên chăng tìm hiểu ý nghĩa của 2 tiếng “lương tâm”.

  1. Định nghĩa

Hán Việt Từ Ðiển của ông Nguyễn Văn Khôn định nghĩa LƯƠNG TÂM là “lòng thiện mà người ta sẵn có” (tr. 567).

Lm. Phan Tấn Thành, OP, thì cho rằng con người cần phải dựa theo một tiêu chuẩn để phân biệt điều gì là tốt, điều gì là xấu. Người ta thường đặt tên cho tiêu chuẩn đó là “lương tâm” (Phan Tấn Thành, OP, Đời sống Tâm linh, tr. 150).

Gm. Phaolô Nguyễn Thái Hợp, OP, không đưa ra một định nghĩa cụ thể về lương tâm, nhưng khái quát hoá: “Lương tâm đóng vai trò quan trọng trong đời sống đạo đức của con người” (Gm. Phaolô Nguyễn Thái Hợp, OP, Đạo đức học, tr. 132).

Đức Hồng y Newman: “Lương tâm là một luật của tâm trí ta, nhưng lại vượt quá tâm trí, nó ra lệnh và nói cho ta biết đâu là trách nhiệm và bổn phận của ta, những gì ta nên sợ và nên hy vọng. Nó là sứ giả để nói với chúng ta qua tấm màn, trong thế giới của tự nhiên cũng như trong thế giới ân sủng…” (sđd, tr. 139).

Hội thánh Công giáo đã đưa ra nhiều định nghĩa về lương tâm, mỗi định nghĩa trình bày một khía cạnh của lương tâm như sau:

* “Lương tâm là tâm điểm sâu lắng nhất và là cung thánh của con người; nơi đây con người hiện diện một mình với Thiên Chúa và tiếng nói của Người vang dội trong thâm tâm họ” (HCMV, số 16).

* “Lương tâm là một phán quyết của lý trí; nhờ đó, con người nhận biết một hành vi cụ thể mình định làm, đang làm hay đã làm, là tốt hay xấu. Trong lời nói và hành động, con người phải trung thành tuân theo điều mình biết là chính đáng và ngay lành. Nhờ phán quyết của lương tâm, con người ý thức và nhận ra những quy định của luật Thiên Chúa” (GLCG, số 1778).

* “Lương tâm là một lề luật của tinh thần con người, nhưng vượt trên con người. Lương tâm ra lệnh, nêu lên trách nhiệm và bổn phận, điều chúng ta phải sợ và điều có thể hy vọng…” (GLCG, số 1778).

* “Lương tâm là sứ giả của Đấng nói với chúng ta sau một bức màn, dạy dỗ và hướng dẫn chúng ta, trong thế giới tự nhiên cũng như trong thế giới ân sủng” (GLCG, số 1778). (Định nghĩa lương tâm Hội thánh Công giáo trích lại của Lm. Giuse Hoàng Kim Đại, Lương tâm Con người).

Tóm lại, lương tâm là tiếng nói vô hình của Thiên Chúa trong tâm hồn con người, thúc giục con người hãy yêu mến và làm điều thiện, tránh xa điều ác.

  1. Nghe tiếng lương tâm
  2. Lương tâm chai lì và sai lệch

Thế kỷ XXI được mệnh danh là thế kỷ của tri thức. Khoa học phát triển. Công nghệ kỹ thuật số lên ngôi. Con người thủ đắc những thành tựu khoa học đem lại cùng với muôn hình vạn trạng của nó. Nhờ khoa học, con người có thể lên tới tầng mây xanh để khám phá những hành tinh cách trái đất hàng ngàn năm ánh sáng; hay đào xuống lớp đất tiền sử để khai quật cổ vật cách đây mấy trăm triệu năm. Tuyệt quá!

Nhưng, khi nói đến “lương tâm” lại là điều gì “xa xỉ” hay đúng hơn là xa lạ với con người thời nay. Lạ hơn nữa, có lẽ tôi không bi quan, con người ngày nay ít muốn nghe tiếng nói của lương tâm chân chính, nhưng lại quả quyết tôi hành động và sống theo lương tâm của tôi. Đáng sợ!

Chuyện Lê Văn Luyện, xông vào tiệm vàng Ngọc Bích tại tỉnh Bắc Giang, dùng hung khí giết chết cả gia đình, vơ vét vàng bạc tẩu thoát. Phi tang hiện vật, phủi tay coi như không vấy máu. Khi bị bắt, Văn Luyện có thái độ thản nhiên, vô sự, không một chút tỏ ra ăn năn hối lỗi. Lương tâm như đã chết!

Vụ án Sầm Đức Xương, nguyên Hiệu trưởng Trường PTTH Việt Lâm và ông Chủ tịch Tỉnh Hà Giang Nguyễn Trường Tô mua dâm học sinh nữ ngày nào, nổ ra cả đại chúng biết, đã làm hoen ố cho cả một thế hệ. Vậy mà toà án nhân dân tỉnh còn có dự định “xử kín” (!). Một cách nào đó, sai lầm và tội lỗi vẫn bị lấp liếm che đậy. Có khi là cá nhân, có khi là tập thể. Nhưng làm sao có thể bao che và lấp liếm hòng thoát khỏi vòng lao lý của toà án lương tâm.

Thiệt mạng, tử trận, chết trong khi làm nhiệm vụ, từ ngữ này vốn chỉ xuất hiện và được dùng trong ngành trinh sát công an, quân đội, chiến trường. Đau buồn thay, giờ đây, những từ ngữ này lại thấy xuất hiện ngay cả trong một nghề được cho là cao quý – nghề giáo. Chỉ vì bị điểm thấp, kết quả học tập kém, thầy giáo nhắc nhở. Vậy mà học trò không ngần ngại rút dao đâm chết thầy tang thương (x. Thu Trang, Giáo dục, Trò giết thầy vì bị điểm thấp).

Vì giữ uy tín, thanh danh của bản thân, của dòng tộc, của sự nghiệp mà cha mẹ lầm lỡ đã giết chết thai nhi ngay trong dạ mẹ. Người ta ước tính trên thế giới, cứ 6 giây lại có 1 thai nhi bị giết. Chúng ta sống trong một xã hội được cho là văn minh tân tiến nhất của các thời đại, nhưng tội ác, phá thai, giết người được xem như là chuyện bình thường (!) Khủng khiếp quá! Lương tâm đâu rồi, lương tri có còn không?

Lịch sử nhân loại vẫn đầy dẫy những kẻ giết người không biết gớm tay. Vẫn đầy dẫy những kẻ đàn áp bóc lột vô nhân tính. Cường quyền và bạo lực vẫn bóp họng và trấn át tiếng nói “ngôn sứ” của người công chính. Vẫn đầy dẫy những kẻ sống phè phỡn trong lạc thú và trên xương máu của dân nghèo… Cũng chỉ vì tranh giành được-thua, vì lợi lộc thấp hèn, vì tham vọng ích kỷ của lòng mình, để rồi trong phút chốc đã để cho dục vọng, quyền lực say men khát máu biến thành lưỡi gươm hạ sát tấm thân mỏng giòn, yếu ướt, vô tội là dân lành. Vẫn còn và còn nhiều lắm những bất công, tang thương, tội ác khi vắng bóng tiếng nói lương tâm ngay chính hay có lương tâm đấy nhưng đó là thứ lương tâm sai lệch, chai lì và bị bóp nghẹt.

Đàn áp, chém giết, tranh giành quyền lực để được gì? “Có cuộc chiến nào mà không là một nỗi buồn, có cuộc chém giết nào làm cho con người được vui? Có hạ sát được một kẻ thù, có tiêu diệt được một kẻ bất nhân, mãi mãi một con người bình thường sẽ không xem đó là một thành tích, mà chỉ là một kỷ niệm buồn trong cuộc đời mà thôi” (Sách Truyện Tử tế); huống chi ở đây, hạ sát, tiêu diệt một con người vô tội, ngay chính hay giết chết một thai nhi mà không có khả năng để kháng cự và tự vệ, thì không phải là một tội ác ghê gớm đó sao?

Chúng ta có thể đeo mặt nạ với cuộc đời. Có thể bưng bít, che đậy, lẩn tránh những tội ác, lỗi lầm mình gây ra bằng nhiều cách, hòng thoát khỏi sự dòm ngó, nhỏ to, tai tiếng, phê phán, lên án, xét xử của con người và pháp luật, nhưng không ai và KHÔNG MỘT AI có thể lẩn tránh được toà án lương tâm.

Phẩm giá cao quý nhất của con người là sống cho ra người, dẫu có trăm nghìn tội lỗi, nhưng còn biết lắng nghe sự xét xử của lương tâm mà quay trở về sống với đời sống lương thiện, thì đó vẫn là nét cao cả của con người, và “LÀ NGƯỜI”.

  1. Lương tâm thức tỉnh và ngay chính

Ngồi đối diện với toà án lương tâm, làm sao tránh khỏi sự ray rứt, dằn vặt về những sai trái do mình gây ra.

Ngẫm tưởng kẻ sát nhân khét tiếng sẽ mãi mãi sống trong vòng tội ác như chẳng có ngày quay trở lại đời sống hoàn lương, thế nhưng, điều kỳ diệu nơi kẻ sát thủ giết người không gớm tay – Đào Xuân Thu – vốn có trong mình hạt than nhỏ ngậm lửa ý thức của lương tâm đã bùng cháy, để buộc anh phải ra đầu thú sau 17 năm lẩn trốn thành công trong mạng lưới pháp luật. Nếu không có tiếng nói của toà án lương tâm, nếu không còn đốm lửa dù nhỏ bé của lương tri thức tỉnh, hẳn anh vẫn tiếp tục đời sống của kẻ sát nhân không tanh máu cùng với bao tội ác toan tính và dự định xảy ra bất cứ lúc nào. Cúi đầu thú tội, ăn năn sám hối các lầm lỗi của mình, từ bỏ con đường tà mà quay về nẻo chính đường ngay, hẳn Xuân Thu là con người cao cả, đáng nêu gương, nhiều người cho anh là một bậc quân tử.

Không đành lòng nhìn bạn chết đuối mà không cứu. Chuyện ở tỉnh Phú Yên có một nhóm học sinh gồm 6 em đi thăm thầy cô nhân Ngày Nhà giáo 20-11. Ba bạn nữ đã ra suối Bà Phấn thuộc xã Xuân Quang 2 chụp hình lưu niệm. Trong lúc loay hoay chụp hình, cả 3 bị trượt chân rớt xuống suối và bị nước cuốn ra sông Kỳ Lộ. 3 bạn nam nghe tiếng kêu cứu liền nhảy xuống cứu vớt. Nhưng khi đưa được 3 bạn nữ vào bờ, 3 bạn nam đuối sức và bị nước cuốn đi chết (x. Dân trí, Văn Nhân, Cứu bạn dưới suối, 3 học sinh nam chết đuối).

Bất chấp mạng sống, không sợ liên luỵ, sẵn sàng lao mình xả thân hy sinh cho người khác là một hành động cao thượng và là nghĩa cử đáng tôn vinh. Nhưng cao thượng không kém, khi con người dám nhìn nhận tội lỗi của mình và để tiếng nói của lương tâm làm chủ.

Cả một đời sống với vợ con, nhưng anh D. luôn hành hạ và làm nhục vợ. Có lúc chị T. buồn chán, đau khổ, chị muốn đập đổ hôn nhân và ngay cả mạng sống, nhưng vì còn một chút tình le lói, còn đứa con thơ dại và nhất là chị nhớ lại lời giao ước hôm nào. “Em Maria T., nhận anh Giuse D. làm chồng và hứa sẽ giữ lòng chung thuỷ với anh. Khi thịnh vượng cũng như lúc gian nan. Khi đau yếu cũng như lúc mạnh khoẻ, để yêu thương và tôn trọng anh mọi ngày suốt đời em”. Trong hơi thở cuối cùng, anh D. đã thì thào xin lỗi vợ vì những đau khổ và tội ác gây ra. Những lời của kẻ sắp chia ly vĩnh biệt cõi trần thì thảng thốt, chân thành và thật. Chị tin như thế và sẵn lòng tha thứ cho anh D. Tha thứ để cho người hấp hối được an lòng nhắm mắt ra đi về bên kia thế giới, còn kẻ ở lại không bị lương tâm áy náy, giày vò.

Những phạm nhân tử tù trước khi bị hành quyết được nói những lời trăng trối cuối cùng trong nghẹn ngào và nước mắt khiến lòng người không khỏi bùi ngùi suy nghĩ: “Con là đứa con mất dạy, bất hiếu. Con phạm tội thì con phải chịu tội. Con đáng bị hình phạt này. Con sẽ chết trong vài giây phút nữa. Con van xin cha mẹ và mọi người hãy tha thứ cho con”. Biết nói gì trong giây phút này. Đôi bên nước mắt như mưa! Những giọt nước mắt sám hối cuối cùng của kẻ phải chết hòa trộn cùng những giọt nước mắt buồn thương của người ở lại, sao mà đăng đắng, tái tê! Lời sám hối và những giọt nước mắt ân hận là việc làm cuối cùng có ích những mong để nhẹ bớt tội lỗi mà họ đã mắc phải khi sống ở trần gian. Tôi tin rằng, những tử tù ấy sẽ thanh thản hơn, bớt bị giày vò, ray rứt trong tâm hồn bởi những ám ảnh quá khứ xấu xa, tội lỗi cho dù họ có phải đi tiếp “chuyến đò về bên kia thế giới”. Mỗi người đều có một “chuyến tàu định mệnh”, đừng để lỡ hẹn, đừng trễ bước. Chuyến tàu đến mà lòng còn ngổn ngang, tội lỗi tràn ngập thì thật là một điều tiếc nuối muộn màng.

Chắc hẳn còn nhiều lắm những hình ảnh và nghĩa cử cao đẹp để giúp chúng ta suy nghĩ về tội lỗi và những hành động của chính mình vô tình hay hữu ý gây ra cho người khác. Ai mà chẳng có tội. Tội lỗi làm cho con người mất bình an, tự khước từ ân sủng của Chúa và cắt đứt mối dây yêu thương với tha nhân. Nhưng biết nhìn ra những sai phạm và thú nhận tội lỗi của mình lại là một hành động cao đẹp giúp con người trở nên đáng quý.

Một Phêrô chối Chúa. Khước từ tất cả những gì thuộc về Thầy mà mình hằng gắn bó làm chứng, tuyên xưng. Tội to lắm! Nhưng Chúa đã thức tỉnh lương tâm của Phêrô bằng tiếng gà gáy và ánh mắt nhân từ tha thứ. Phêrô hối lỗi. Những giọt nước mắt ân hận, những giọt nước mắt sám hối. “Ông ra ngoài khóc lóc thảm thiết” (Lc 22,62; Mt 26,75; Mc 14,72; Ga 18,27).

Một Saolô ngạo nghễ, cứng lòng, bách chiến bách thắng trong việc giết hại người Kitô hữu. Nhờ cú ngã ngựa, ông thức tỉnh lương tri, đổi mới cuộc đời, trở thành Tông đồ Phaolô dân ngoại. Ngài có kinh nghiệm về tình yêu và lòng thương xót nhân từ tha thứ của Đấng đã quật ngã ông khỏi lưng ngựa, để ông mang tình yêu và lòng nhân từ của Chúa đến cho tha nhân (x. Cv 9,3-19).

Một vua Đavít tội lỗi tày đình. Ngoại tình với nàng Betseva, cướp vợ tể tướng Urigia, giết luôn tể tướng để bịt đầu mối. Tội lỗi ông đâu giấu nổi toà án lương tâm qua việc Tiên tri Nathan đến thức tỉnh. Ông nhận ra tội lỗi và ăn năn sám hối. “Tôi đã đắc tội với Đức Chúa” (2 Sm 12,13). Và ông đã kêu lên:

Lạy Chúa, xin lấy lòng nhân hậu xót thương con,

Mở lượng hải hà xoá tội con đã phạm.

Xin rửa con sạch hết lỗi lầm,

Tội lỗi con xin Ngài thanh tẩy.

Vâng, con biết tội mình đã phạm,

Lỗi lầm cứ ám ảnh ngày đêm.

Con đắc tội với Chúa, với một mình Chúa,

Dám làm điều dữ trái mắt Ngài” (Tv 51,3-6).

Một phụ nữ tội lỗi được nói đến trong Phúc Âm. Chắc hẳn đời chị “đen tối lắm”. Tin Mừng khẳng định rõ chị là loại người nào. “Nếu quả thật ông này là Ngôn sứ, thì hẳn phải biết người đàn bà đang đụng vào mình là ai, là thứ người nào: một người tội lỗi!” (Lc 7,39). Đúng rồi, chị là một người tội lỗi. Nhưng nhờ lương tâm thức tỉnh, chị đã biểu lộ tâm tình sám hối ăn năn. Chị minh thị không chỉ bằng tâm hồn sám hối mà còn bằng nghĩa cử tình yêu cao đẹp: rửa chân Chúa bằng nước mắt và dùng tóc lau chân Chúa và sức dầu thơm cho Chúa (x. Lc 7,38).

Câu nói “chẳng có vị thánh nào mà không có quá khứ; không một tội nhân nào mà không có tương lai” thật đúng lắm. Suốt một đời lầm lỗi, sống trong tội, nhưng đến một lúc nào đó hay trong giây phút cuối đời được lương tâm mách bảo mà tỏ lòng sám hối cũng đủ để trở thành một con người cao cả, một bậc quân tử, một vị thánh. Hình ảnh hai tên trộm cướp cùng bị đóng đinh với Chúa Giêsu thật trái ngược. Tên trộm bị treo bên tả Chúa là tên trộm dữ, vì đã không tiếc lời sỉ vả, khiêu khích, nhục mạ Chúa. “Ông không phải là Đấng Kitô sao? Hãy tự cứu mình đi và cứu cả chúng tôi với!” (Lc 23,39). Tên trộm bên hữu Chúa là tên trộm lành, vì đã nhận ra tội lỗi của mình và khiêm tốn kêu cầu lòng thương xót của Chúa: “Ông Giêsu ơi, khi nào vào nước của Ông, xin nhớ đến tôi cùng” (Lc 23,42). Và Chúa Giêsu đáp lại: “Ngay hôm nay, anh sẽ được ở với Tôi trên Thiên Đàng” (sđd, 43).

Chúa lên án tội và xoa trừ tội lỗi nhưng không loại trừ tội nhân. Bằng chứng lời hứa của Chúa Giêsu với tên trộm lành là một minh thị về tình thương và sự tha thứ của Ngài dành cho những kẻ tội lỗi, những kẻ bị đẩy ra bên lề xã hội. Họ được cứu thoát không phải vì họ là người tội lỗi, mà là vì họ biết nhận ra mình là người có tội. Một Phêrô chối Chúa, một Phaolô bách hại đạo Chúa, một Đavít ngoại tình, hung thủ giết người bịt đầu mối, một tên gian phi, một thu thuế Matthêu, một phụ nữ tội lỗi, những cô gái điếm… tất cả đều có chỗ đứng trong trái tim yêu thương của Chúa.

Chúng ta thường hay có định kiến, dựng lên hàng rào sắt và xây bức tường ngăn cách hòng khoá chặt cuộc đời con người lầm lỗi vào chính tội lỗi của họ, trong khi đó, chúng ta lại không biết mở ra cánh cửa tình yêu để cho họ một lối thoát, một con đường sống. Đức Giêsu của chúng ta thì khác lắm. Ngài đón nhận tâm hồn sám hối, đánh thức lương tri nơi họ, chờ đợi họ quay về và ôm vào lòng thương vô biên của Chúa. Ngài đặt vào trong tâm hồn con người tiếng nói lương tâm, một món quà quý giá hầu giúp những con người lạc lối biết tìm về với Ngài.

Biết nhìn nhận mình tội lỗi, biết cúi đầu sám hối ăn năn, biết để cho tòa án lương tâm xét xử và thống trị, đó là vẻ đẹp cao quý nhất của lòng người. Đừng ngủ mê trong lạc thú. Đừng để vỏ bọc vinh quang lợi lộc trần thế bóp nghẹt tiếng nói lương tâm. Hãy đánh thức lòng sám hối. Hãy đặt nó lên bàn thờ, nhờ đó giá trị nhân phẩm được lớn lên mà dân tộc cũng được hưởng nhờ, nhất là những ai được đặt làm người coi sóc dạy dỗ người khác, những người lãnh đạo dân chúng, những người cầm quyền trị nước. Mong thay!

Trước mặt chúng ta là một bầu trời của nền văn minh rực rỡ, sáng chói. Không ai phủ nhận những thành quả của ngành khoa học kỹ thuật công nghệ đem lại cho con người. Nhưng, lẽ ra, nền khoa học ấy phải giúp con người thăng hoa, nhưng đằng này, lắm khi lại tha hoá. Những tội lỗi, hận thù, khủng bố, đàn áp, bóc lột, đâm chém, giết chóc, gian dối, lường gạt tràn ngập khắp nơi. Khoa học phát triển thế nào mà cổ vũ cho việc phá thai, giết người ngay khi còn trong trứng nước. Nền công nghệ kỹ thuật tân tiến đến đâu mà con đâm cha vì vài thước đất, trò chém thầy chỉ vì điểm thấp, vợ tẩm xăng đốt chồng, trẻ vị thành niên lấy dao chọc tiết heo đâm người cướp của. Đời sống văn mình thế nào mà phạm nhân ngày càng nhiều, nhà tù có thể mọc ngay trên đường phố. Nhiều phát minh sáng chế con người phải giật mình khâm phục, vậy mà sao bất công, đàn áp, bóc lột nhan nhản như ruồi bay giữa ban ngày mà không ai buồn khám phá? Văn minh ở đâu, tân tiến thế nào, phát minh ra sao mà người đói rách bần cùng không đủ miếng cơm manh áo, trong khi kẻ giàu có, quyền cao chức trọng cứ phè phỡn sống trong lạc thú, sống trên xương máu của đồng bào? Tiếng nói của lương tâm ở đâu, công bình và chân lý biến đâu hết rồi?

Một điều không thể phủ nhận trong xã hội hiện nay là luân thường đạo lý ít được coi trọng. Những giá trị đạo đức bị đảo lộn. Chủ nghĩa thuần tuý duy vật chi phối và cai trị. Thêm vào đó là đề cao chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa hưởng thụ, hưởng thụ tới mức có thể. Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II nói tội lớn nhất hiện nay của nhân loại là con người đang đánh mất dần cảm thức về tội lỗi và để tiếng nói lương tâm bị đè bẹp. Như thế xã hội làm sao yên ổn, gia đình làm sao hạnh phúc? Người sống trong chân lý luôn có sự bình an trong tâm hồn, qua những hướng dẫn của Chúa Thánh Thần nói trong lương tâm. Nếu chiều theo dục vọng, con người sẽ trở nên xào xáo, bất an. Đời không bình an thì tìm đâu ra hạnh phúc. Cuối cùng, cuộc đời ấy dẫn đến vong thân và mất Ơn Thánh mãi mãi, bởi họ đã không để cho Chân Lý là tiếng nói Lương Tâm biến đổi mình.

Như vậy, nền khoa học công nghệ tân tiến không phải không có vấn đề.

Hỡi thời đại @, hãy để cho lương tâm đánh thức lòng sám hối!

III. Tạm kết

Những điều đưa ra ở trên như một nhận định, đúng hơn là dịp để cho lương tâm lên tiếng, chứ con người không có quyền phán xét về ai. Nói gì thì nói, chúng ta phải tôn trọng lương tâm của mỗi người. Mỗi người có nghĩa vụ phải truy tìm sự thật theo khả năng của mình và trao đổi học hỏi với người khác, cũng như có trách nhiệm phải uốn nắn phán đoán và hành động của mình để phù hợp với sự thật mà mình đã biết.

Xin được mượn lời của Lm. Phan Tấn Thành để thay cho lời kết:

Chúng ta cần hành động theo lương tâm và lương tâm cần được điều khiển theo sự thật. Đây là công tác đào tạo không bao giờ ngừng: chúng ta có bổn phận truy tìm sự thật, cách riêng để biết điều gì là tốt và điều gì là xấu. Sự phân định này không dễ dàng khi phải đối diện với biết bao tình huống phức tạp mỗi ngày. Tiếc rằng nhiều lần chúng ta không muốn biết sự thật bởi vì chúng ta phải thay đổi não trạng và cách cư xử của mình. Ai đã chẳng hơn một lần “nói dối lương tâm”, “lường gạt lương tâm”, đó là chưa kể những lần “bóp nghẹt lương tâm”, “bịt miệng lương tâm” (Lm. Phan Tấn Thành, OP, Đời sống Tâm linh, tập 8, Rôma 2009, tr. 158).

Vâng, cần lắm và không thể thiếu một lương tâm thức tỉnh!

Jos. Thanh Phong

Bài mới

THOÁNG NHÌN VỀ HỘI DÒNG TRONG BIẾN CỐ 1954-1975

371 comments

  1. top rated pill for itching allergy pills non drowsy strongest prescription allergy medication

  2. what is allergy medicine called can flonase make you sleepy generic allergy pills

  3. painkillers that don’t upset stomach buy combivir sale

  4. where to buy accutane without a prescription accutane 40mg us accutane sale

  5. isotretinoin price isotretinoin 10mg price buy isotretinoin pill

  6. order amoxicillin 250mg pills order amoxicillin online order amoxicillin 1000mg generic

  7. can online doctor prescribe ambien meloset online

  8. zithromax 500mg canada order azithromycin online purchase zithromax online cheap

  9. azipro 500mg us buy azipro without prescription buy azithromycin pills for sale

  10. where to buy furosemide without a prescription buy generic lasix

  11. brand omnacortil 5mg omnacortil 10mg brand cost omnacortil 10mg

  12. buy cheap generic omnacortil cost prednisolone prednisolone pills

  13. order amoxil 500mg online cheap amoxicillin 500mg usa amoxicillin 1000mg generic

  14. buy amoxicillin 500mg cheap amoxil 250mg cost amoxicillin 1000mg

  15. ventolin 4mg inhaler order albuterol generic brand ventolin inhalator

  16. purchase synthroid generic synthroid cheap buy levothyroxine without prescription

  17. buy levothyroxine pills for sale buy levothyroxine no prescription buy synthroid 150mcg sale

  18. buy cheap generic clomid order clomiphene 100mg generic clomid over the counter

  19. order deltasone 10mg without prescription buy deltasone 40mg generic prednisone 5mg generic

  20. order generic semaglutide order semaglutide 14 mg rybelsus 14mg cost

  21. generic rybelsus rybelsus 14mg for sale how to get rybelsus without a prescription

  22. deltasone without prescription prednisone 5mg uk deltasone 5mg pill

  23. buy isotretinoin without prescription accutane 40mg brand cheap accutane

  24. order rybelsus 14mg for sale rybelsus 14mg pills semaglutide order

  25. semaglutide 14 mg canada purchase rybelsus generic rybelsus 14mg without prescription

  26. cheap amoxil 250mg cheap amoxil generic amoxicillin 1000mg drug

  27. buy amoxil 250mg without prescription order amoxicillin 1000mg generic amoxicillin 250mg for sale

  28. order augmentin 375mg online cheap buy augmentin 375mg sale augmentin 1000mg tablet

  29. buy clavulanate without a prescription buy clavulanate medication augmentin 625mg drug

  30. order zithromax pills azithromycin pills azithromycin tablet

  31. azithromycin generic buy azithromycin 500mg pill buy azithromycin 500mg generic

  32. order generic synthroid 75mcg generic synthroid synthroid sale

  33. order levothyroxine generic order synthroid 75mcg generic buy levothyroxine

  34. omnacortil medication omnacortil 10mg pills oral prednisolone 5mg

  35. where can i buy clomiphene clomid brand clomiphene 50mg pill

  36. clomiphene uk buy clomid 100mg pill clomiphene 100mg over the counter

  37. gabapentin 800mg pills gabapentin 100mg brand buy gabapentin 100mg generic

  38. neurontin 100mg over the counter buy gabapentin 600mg online cheap gabapentin 100mg usa

  39. purchase furosemide sale purchase lasix sale furosemide 40mg without prescription

  40. purchase viagra pills sildenafil 50mg price order generic viagra 50mg

  41. buy generic viagra order sildenafil 50mg sildenafil 100mg for sale

  42. doxycycline 100mg usa acticlate uk doxycycline 100mg pills

  43. purchase rybelsus generic buy rybelsus rybelsus pills

  44. buy cheap doxycycline order doxycycline online cheap doxycycline 100mg pill

  45. betfair casino online casino bonus slot games online

  46. buy levitra 20mg for sale vardenafil 20mg for sale vardenafil price

  47. free spins casino best online gambling online blackjack casino

  48. cheap pregabalin 150mg buy lyrica 150mg without prescription buy generic lyrica online

  49. buy hydroxychloroquine 200mg for sale purchase plaquenil generic hydroxychloroquine over the counter

  50. plaquenil sale plaquenil drug buy hydroxychloroquine pill

  51. aristocort 10mg price buy triamcinolone 4mg for sale buy triamcinolone 4mg generic

  52. order cialis 5mg sale generic cialis 5mg buy tadalafil 5mg generic

  53. aristocort 4mg usa triamcinolone canada oral aristocort 10mg

  54. order tadalafil 40mg online cheap cheap cialis generic tadalafil 5mg brand

  55. buy cenforce sale cenforce 100mg usa cenforce online order

  56. generic desloratadine order desloratadine 5mg generic desloratadine 5mg pills

  57. order loratadine online oral claritin loratadine 10mg canada

  58. buy aralen online how to buy aralen how to get aralen without a prescription

  59. buy claritin 10mg online cheap loratadine for sale buy claritin 10mg sale

  60. buy generic dapoxetine online order dapoxetine sale buy cytotec without prescription

  61. glucophage 500mg drug order glycomet 500mg online glucophage 500mg pill

  62. glycomet us buy glucophage online cheap buy generic glycomet over the counter

  63. priligy 30mg generic priligy 60mg tablet misoprostol 200mcg us

  64. metformin 500mg price glycomet 500mg ca where can i buy glycomet

  65. orlistat 120mg cost buy orlistat online purchase diltiazem pill

  66. purchase xenical for sale cost diltiazem purchase diltiazem without prescription

  67. cost atorvastatin lipitor 10mg us purchase lipitor pill

  68. order zovirax online cheap zyloprim 300mg over the counter order zyloprim generic

  69. order amlodipine 5mg sale norvasc 10mg us purchase amlodipine generic

  70. norvasc 10mg oral buy norvasc buy amlodipine sale

  71. purchase zovirax without prescription buy zyloprim 100mg generic allopurinol 300mg ca

  72. zestril 2.5mg price buy lisinopril 10mg without prescription order zestril 2.5mg online cheap

  73. buy zestril 10mg without prescription generic lisinopril 5mg zestril order

  74. rosuvastatin sale ezetimibe ca order zetia 10mg for sale

  75. order rosuvastatin 20mg pills cheap rosuvastatin ezetimibe ca

  76. domperidone pills motilium 10mg uk buy tetracycline without prescription

  77. motilium 10mg uk tetracycline 250mg oral order tetracycline 500mg online cheap

  78. buy lopressor without prescription metoprolol for sale online metoprolol 100mg ca

  79. order cyclobenzaprine 15mg buy flexeril for sale generic lioresal

  80. buy atenolol 50mg pills tenormin 50mg canada order tenormin generic

  81. toradol drug buy ketorolac without a prescription where to buy colchicine without a prescription

  82. atenolol 100mg cost buy atenolol 50mg sale atenolol medication

  83. buy toradol online cheap toradol buy online purchase colchicine generic

  84. medrol cost depo-medrol pills canada buy methylprednisolone pills

  85. how to get depo-medrol without a prescription buy depo-medrol canada buy medrol 8 mg

  86. custom research paper writing buy nothing day essay thesis writing services

  87. buy propranolol medication order inderal pill plavix 150mg without prescription

  88. methotrexate 2.5mg brand methotrexate 2.5mg uk coumadin pills

  89. purchase mobic sale celecoxib us buy celecoxib sale

  90. buy meloxicam online cheap order mobic 15mg online celebrex 100mg pill

  91. buy reglan 20mg generic buy cozaar medication cozaar over the counter

  92. buy metoclopramide 20mg purchase cozaar pills buy losartan generic

  93. purchase flomax sale flomax pill buy celecoxib without prescription

  94. zofran pill buy cheap ondansetron buy spironolactone medication

  95. buy ondansetron 8mg pills ondansetron buy online spironolactone 100mg sale

  96. order imitrex 50mg without prescription oral imitrex levaquin pills

  97. buy sumatriptan 50mg online cheap imitrex 25mg drug buy levaquin 250mg for sale

  98. generic simvastatin 20mg valacyclovir for sale online order valtrex for sale

  99. how to get avodart without a prescription zantac cost buy ranitidine online

  100. buy ampicillin without prescription vibra-tabs canada cheap amoxil generic

  101. buy ciprofloxacin generic – where can i buy ciprofloxacin order augmentin 1000mg pills

  102. buy cipro pills for sale – septra sale amoxiclav pills

  103. order ciplox 500mg without prescription – erythromycin over the counter erythromycin price

  104. order metronidazole 200mg sale – oxytetracycline 250 mg cost azithromycin 500mg tablet

  105. buy generic metronidazole over the counter – purchase cefaclor azithromycin without prescription

  106. ivermectin 12mg tablet – purchase sumycin pills sumycin 500mg price

  107. ivermectin dosage – cheap co-amoxiclav pills tetracycline 500mg without prescription

  108. order valacyclovir 1000mg sale – buy nemasole no prescription zovirax 400mg price

  109. ivermectin 12 mg over the counter – sumycin pills buy cheap generic sumycin

  110. order valacyclovir without prescription – cheap nemasole generic acyclovir where to buy

  111. flagyl us – cheap amoxil buy zithromax pill

  112. buy metronidazole 200mg pills – cefaclor 250mg us zithromax 500mg over the counter

  113. order generic ampicillin buy doxycycline online buy amoxicillin no prescription

  114. lasix online buy – cost captopril 25 mg capoten 25 mg brand

  115. buy furosemide online cheap diuretic – buy minipress 2mg buy capoten sale

  116. order metformin 1000mg – duricef 250mg oral buy lincomycin pills

  117. cost glucophage 1000mg – order metformin 500mg generic buy lincocin pills

  118. order zidovudine 300 mg online – allopurinol 300mg sale

  119. buy zidovudine without a prescription – brand zyloprim 100mg

  120. clozapine pill – clozaril 50mg sale buy pepcid medication

  121. order clomipramine 50mg pill – purchase anafranil pill buy generic sinequan

  122. order generic quetiapine 100mg – order ziprasidone 80mg generic cheap eskalith tablets

  123. quetiapine 100mg generic – geodon 80mg brand buy eskalith tablets

  124. order clomipramine pills – where to buy amoxapine without a prescription buy generic doxepin online

  125. atarax tablet – order generic atarax buy amitriptyline 10mg online

  126. order hydroxyzine 25mg online – buy buspar online cheap purchase endep sale

  127. buy augmentin 1000mg without prescription – septra order online buy ciprofloxacin generic

  128. augmentin medication – generic augmentin 1000mg buy ciprofloxacin 1000mg online cheap

  129. amoxil for sale – generic cephalexin 500mg ciprofloxacin 500mg for sale

  130. order amoxil pill – cost duricef 250mg purchase ciprofloxacin without prescription

  131. zithromax price – order ciplox 500 mg ciprofloxacin 500 mg tablet

  132. buy cleocin 150mg for sale – chloramphenicol medication cheap chloramphenicol

  133. buy cleocin pills for sale – purchase monodox online buy chloramphenicol for sale

  134. ivermectin 3mg over the counter – order levaquin pill cheap cefaclor 250mg

  135. buy ivermectin 12mg – stromectol for sale order cefaclor generic

  136. cheap ventolin 4mg – purchase seroflo theophylline for sale

  137. order albuterol 4mg inhaler – where to buy theophylline without a prescription order generic theophylline 400mg

  138. buy oral depo-medrol – buy generic singulair azelastine 10ml for sale

  139. fda medrol – astelin 10 ml brand buy astelin 10ml online cheap

  140. order clarinex 5mg online – beclamethasone for sale online albuterol generic

  141. desloratadine 5mg cheap – ketotifen online ventolin 4mg oral

  142. order glyburide 5mg generic – buy pioglitazone without prescription buy forxiga no prescription

  143. buy cheap generic micronase – micronase over the counter purchase dapagliflozin without prescription

  144. order prandin 2mg generic – empagliflozin online order empagliflozin 10mg sale

  145. buy repaglinide 2mg generic – buy prandin generic buy jardiance 25mg sale

  146. order rybelsus 14mg generic – how to buy glucovance purchase desmopressin sale

  147. terbinafine for sale online – fluconazole for sale grifulvin v us

  148. order terbinafine 250mg pill – buy diflucan 200mg griseofulvin oral

  149. cheap rybelsus 14 mg – order glucovance sale desmopressin for sale

  150. buy famciclovir generic – valcivir sale order valaciclovir 500mg pills

  151. how to buy ketoconazole – ketoconazole 200 mg pills cheap sporanox 100 mg

  152. buy nizoral 200mg pills – butenafine over the counter buy itraconazole 100 mg without prescription

  153. famciclovir 500mg cost – acyclovir over the counter valcivir online order

  154. buy digoxin without a prescription – order dipyridamole 25mg generic buy furosemide online diuretic

  155. digoxin online order – buy labetalol 100 mg pill lasix 100mg price

  156. microzide medication – microzide sale buy zebeta 5mg online

  157. order metoprolol 100mg online cheap – metoprolol over the counter order generic nifedipine 30mg

  158. oral microzide – lisinopril brand purchase bisoprolol

  159. buy generic nitroglycerin for sale – indapamide medication diovan 160mg pill

  160. simvastatin shin – lipitor shop lipitor pole

  161. crestor online deliver – pravastatin like caduet fair

  162. crestor online surprise – rosuvastatin pills coach caduet pills rag

  163. priligy morrow – levitra with dapoxetine blossom cialis with dapoxetine send

  164. buy viagra professional silk – levitra oral jelly online prompt levitra oral jelly online off

  165. viagra professional retire – levitra oral jelly online delightful levitra oral jelly anymore

  166. dapoxetine along – dapoxetine jet cialis with dapoxetine aware

  167. brand cialis salute – zhewitra agree penisole study

  168. cenforce online wizard – brand viagra somebody brand viagra pills paint

  169. cenforce edge – zenegra pills kill brand viagra online storm

  170. brand cialis tournament – zhewitra criminal penisole inquiry

  171. cialis soft tabs far – cialis super active online goodness1 viagra oral jelly online anything

  172. cialis soft tabs pills lightning – cialis soft tabs pills catch viagra oral jelly act

  173. brand cialis reward – apcalis george penisole practice

  174. cialis soft tabs remain – cialis soft tabs swoop viagra oral jelly careful

  175. cialis soft tabs online rib – cialis oral jelly pills excite viagra oral jelly occur

  176. The most talked about weight loss product is finally here! FitSpresso is a powerful supplement that supports healthy weight loss the natural way. Clinically studied ingredients work synergistically to support healthy fat burning, increase metabolism and maintain long lasting weight loss. https://fitspresso-try.com/

  177. priligy kneel – suhagra aunt cialis with dapoxetine glory

  178. cenforce online usual – cenforce online west brand viagra online gentle

  179. cenforce online mount – levitra professional mechanical brand viagra pills troll

  180. dapoxetine letter – suhagra brown cialis with dapoxetine fierce

  181. inhalers for asthma bright – asthma medication determine inhalers for asthma edward

  182. acne medication hill – acne medication peril acne medication flash

  183. acne medication soon – acne medication scatter acne medication give

  184. asthma treatment want – inhalers for asthma nerve inhalers for asthma granny

  185. pills for treat prostatitis such – pills for treat prostatitis between prostatitis pills amazement

  186. uti antibiotics bleed – uti antibiotics contact uti antibiotics till

  187. uti antibiotics channel – uti treatment rat uti treatment artist

  188. prostatitis pills special – prostatitis medications method pills for treat prostatitis staircase

  189. loratadine medication hall – claritin pills slope loratadine medication race

  190. valtrex online beckon – valacyclovir online desk valtrex pills succeed

  191. claritin pills necessary – claritin unless claritin pills eastern

  192. valacyclovir online rep – valacyclovir online our valtrex subtle

  193. loratadine medication virtue – claritin goodness claritin pills recognize

  194. loratadine incredible – claritin pills bush claritin pills indeed

  195. ascorbic acid nostril – ascorbic acid bright ascorbic acid hear

  196. ascorbic acid rude – ascorbic acid eagle ascorbic acid toss

  197. ascorbic acid fifty – ascorbic acid shriek ascorbic acid witch

  198. promethazine scarlet – promethazine craft promethazine sunday

  199. biaxin pills bargain – albenza organ cytotec pills eagle

  200. fludrocortisone pills bid – esomeprazole pills curl lansoprazole pills travel

  201. florinef pant – esomeprazole however prevacid pills young

  202. order rabeprazole 20mg without prescription – order maxolon generic motilium uk

  203. buy aciphex online – metoclopramide 20mg oral brand domperidone 10mg

  204. rabeprazole for sale – buy generic reglan domperidone online buy

  205. order dulcolax 5mg without prescription – order liv52 pills order liv52 without prescription

  206. purchase bisacodyl – imodium generic buy liv52 20mg pill

  207. purchase zovirax online cheap – hydroquinone buy online buy duphaston pills

  208. buy cotrimoxazole 480mg – order levetiracetam sale order tobrex 10mg online cheap

  209. bactrim 960mg uk – buy tobramycin 10mg tobramycin 5mg uk

  210. fulvicin without prescription – fulvicin for sale gemfibrozil medication

  211. dapagliflozin 10 mg over the counter – precose 25mg brand order precose for sale

  212. purchase dapagliflozin – doxepin 75mg without prescription buy generic precose

  213. dramamine 50 mg generic – dramamine 50mg pill cost actonel 35mg

  214. dimenhydrinate 50 mg sale – actonel order online buy generic actonel over the counter

  215. buy generic vasotec for sale – enalapril 10mg drug buy zovirax paypal

  216. purchase enalapril without prescription – buy enalapril 5mg online how to buy xalatan

  217. etodolac 600 mg oral – cilostazol 100 mg cost pletal 100 mg generic

  218. buy piroxicam without a prescription – buy rivastigmine generic purchase exelon for sale

  219. piracetam 800 mg pills – buy generic biltricide online purchase sinemet online cheap

  220. buy divalproex 250mg generic – buy generic aggrenox for sale topiramate drug

  221. cheap disopyramide phosphate pills – chlorpromazine tablet thorazine 50 mg over the counter

  222. buy aldactone paypal – dilantin for sale online how to get revia without a prescription

  223. cyclophosphamide cheap – buy vastarel online cheap purchase trimetazidine generic

  224. purchase cyclophosphamide generic – meclizine 25mg us cheap vastarel for sale

  225. buy cytoxan pills for sale – cost dramamine vastarel canada

  226. spironolactone online buy – order prothiaden pill order naltrexone 50 mg online

  227. buy flexeril 15mg generic – olanzapine 10mg ca order vasotec 10mg generic

  228. cyclobenzaprine online buy – olanzapine over the counter buy vasotec 5mg online

  229. buy ascorbic acid 500mg – how to buy bromhexine prochlorperazine canada

  230. purchase ondansetron generic – buy zofran 8mg without prescription ropinirole 2mg for sale

  231. buy ondansetron online cheap – zofran 8mg us ropinirole 1mg for sale

  232. buy ascorbic acid 500mg online – order ciprodex ophthalmic solution generic buy compro without a prescription

  233. order durex gel for sale – how to buy durex gel zovirax generic

  234. durex gel online buy – purchase latanoprost generic latanoprost medication

  235. cheap rogaine without prescription – buy proscar tablets buy proscar 1mg generic

  236. rogaine medication – buy minoxidil cheap order proscar 1mg online cheap

  237. order generic leflunomide – buy generic calcium carbonate online cheap generic cartidin

  238. leflunomide 20mg oral – purchase leflunomide generic buy cartidin medication

  239. buy calan 120mg – purchase diltiazem online cheap how to get tenoretic without a prescription

  240. atenolol 50mg sale – clopidogrel pills order coreg sale

  241. buy atorlip no prescription – vasotec usa bystolic 5mg generic

  242. buy atorlip generic – buy atorvastatin buy bystolic cheap

  243. gasex where to buy – purchase gasex generic where to buy diabecon without a prescription

  244. order lasuna for sale – buy generic himcolin oral himcolin

  245. lasuna tablets – brand himcolin how to get himcolin without a prescription

  246. buy generic norfloxacin over the counter – buy norfloxacin tablets confido over the counter

  247. how to buy norfloxacin – buy confido pills for sale confido canada

  248. purchase noroxin pills – order generic eulexin buy confido for sale

  249. buy finasteride without prescription – order cardura buy alfuzosin generic

  250. speman tablet – himplasia online how to buy finasteride

  251. terazosin 1mg over the counter – buy generic dutasteride for sale priligy 60mg cost

  252. buy speman generic – speman price finasteride online buy

  253. order hytrin 5mg pill – cheap dutasteride dapoxetine 60mg pill

  254. purchase oxcarbazepine online – buy pirfenidone cheap synthroid 100mcg uk

  255. cost oxcarbazepine 600mg – buy pirfenidone cheap order levothyroxine

  256. imusporin online order – purchase colchicine sale purchase colchicine without prescription

  257. imusporin canada – brand methotrexate 2.5mg colchicine 0.5mg without prescription

  258. deflazacort cheap – order generic calcort buy alphagan generic

  259. duphalac medication – duphalac uk buy betahistine 16mg without prescription

  260. besivance generic – purchase sildamax generic buy sildamax without a prescription

  261. buy deflazacort pills – oral deflazacort brimonidine for sale online

  262. order gabapentin for sale – gabapentin 800mg over the counter buy sulfasalazine tablets

  263. buy cheap generic benemid – buy generic monograph online buy tegretol 200mg pill

  264. mebeverine cheap – etoricoxib 60mg canada order cilostazol 100 mg online cheap

  265. celecoxib 100mg uk – generic indocin buy indomethacin online

  266. buy generic diclofenac – aspirin generic buy aspirin 75 mg for sale

  267. rumalaya pill – buy elavil 10mg buy generic elavil

  268. order mestinon generic – order imuran 50mg generic order azathioprine sale

  269. buy mestinon 60 mg generic – mestinon pills imuran sale

  270. baclofen uk – buy baclofen 10mg sale feldene 20 mg over the counter

  271. mobic 7.5mg for sale – order generic toradol 10mg how to get toradol without a prescription

  272. periactin buy online – buy cyproheptadine 4 mg buy generic zanaflex over the counter

  273. buy generic cefdinir over the counter – omnicef tablet buy clindamycin generic

  274. buy prednisone 40mg – buy deltasone for sale buy permethrin online cheap

  275. permethrin order online – acticin medication order tretinoin cream for sale

  276. order acticin cream – benzac sale tretinoin gel brand

  277. buy cheap generic acticin – buy acticin cream tretinoin medication

  278. order betnovate online cheap – purchase benoquin generic buy benoquin paypal

  279. flagyl 400mg oral – oral cenforce 50mg buy cheap generic cenforce

  280. purchase betnovate for sale – buy monobenzone without prescription monobenzone for sale

  281. augmentin without prescription – buy augmentin medication cheap synthroid without prescription

  282. order cleocin 300mg generic – indocin capsule indomethacin cost

  283. buy cozaar generic – cozaar 25mg sale buy keflex online cheap

  284. purchase crotamiton sale – aczone tablet buy cheap generic aczone

  285. order modafinil pills – promethazine 25mg sale meloset 3mg drug

  286. order prometrium pills – serophene pill buy clomiphene generic

  287. order generic alendronate 35mg – cost pilex medroxyprogesterone 5mg for sale

  288. cost aygestin – order bimatoprost cheap yasmin generic

  289. fosamax 35mg generic – pilex for sale buy provera generic

  290. buy priligy without a script Гў But I was told Ron was definitely on the short list

  291. aygestin 5 mg without prescription – yasmin oral yasmin over the counter

  292. dostinex 0.25mg cheap – cabgolin drug buy alesse no prescription

  293. バイアグラ通販 安全 – г‚·гѓ«гѓ‡гѓЉгѓ•г‚Јгѓ«йЂљиІ© 安全 г‚·г‚ўгѓЄг‚№ еЂ‹дєєијёе…Ґ гЃЉгЃ™гЃ™г‚Ѓ

  294. order modafinil 100mg generic – duricef 500mg over the counter cost lamivudine

  295. order prednisolone 20mg for sale – order azithromycin generic prometrium 100mg usa

  296. order furosemide 40mg sale – betamethasone online buy3 buy betnovate without a prescription

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *