Nội dung Tin Mừng trong Chuỗi Mân Côi

 

 Vào những giai đoạn từ Trung Cổ cho đến công đồng Vatican II, Lời Chúa ít được biết đến, và phụng vụ là một mảnh vườn khép kín, nên người ta chạy đến các thứ lòng sùng kính để nuôi dưỡng lòng đạo đức của mình.

Ngày nay, Lời Chúa được nhấn mạnh rất nhiều và được đề cao đặc biệt, thay thế cho nền đạo đức cũ, hầu như chỉ được xây dựng trên các thứ lòng sùng kính. Dựa vào chủ trương canh tân phụng vụ của công đồng Vatican II, lòng đạo đức Kitô hữu phải có một căn bản khách quan và vững vàng hơn. Căn bản đó là Kinh Thánh và Phụng vụ (x. Hiến chế về Phụng vụ thánh [Sacrosanctum Concilium], 24).

Tuy nhiên, ngoài thánh lễ và các giờ kinh phụng vụ ra, chuỗi Mân Côi đáp ứng được những đòi hỏi này. Vì các kinh đọc trong chuỗi Mân Côi, là những kinh lấy từ Kinh Thánh và Phụng vụ. Còn các mầu nhiệm cũng có nội dung suy ngắm là cuộc đời Chúa Cứu Thế, rút ra từ các sách Tin Mừng (x. Tông huấn về Lòng tôn sùng đức Trinh nữ Maria [Marialis Cultus –MC], 44).

1. Mầu nhiệm mùa Vui

Năm sự Vui diễn tả giai đoạn thơ ấu của cuộc đời Chúa Cứu Thế, từ lúc Thiên sứ truyền tin cho Đức Mẹ, đến khi Đức Mẹ tìm thấy Chúa Giêsu trong đền thờ.

Tại sao gọi là những mầu nhiệm mùa Vui ? Hay theo như cách diễn tả của đức Gioan Phao II, mầu nhiệm mùa Vui được gọi là những mầu nhiệm của sự “hạnh phúc”, mầu nhiệm “reo vui” (letizia), vì mang đặc tính của niềm vui khởi đi từ ánh sáng của mầu nhiệm Nhập Thể (x. RVM 20). Cũng cùng một đặc tính như thế đối với giây phút truyền Tin và lúc gặp gỡ bà Elisabét. Nơi ba mầu nhiệm đầu của mùa Vui, điểm quy chiếu luôn luôn vẫn là niềm vui mà lý do sâu thẳm là hồng ân được lãnh nhận Quà tặng là chính Người Con.

Món quà này, mắt cụ già Simeon đã nhìn thấy tỏ tường, và cụ đã reo lên vì vui sướng bởi được nhìn thấy “Ơn Cứu Độ Thiên Chúa đã dành sẵn cho dân Người” (Lc 2, 30-31). Món quà ấy hôm nay được chuẩn bị cho những người thiện tâm, vừa với kích cỡ của mỗi người, và kẻ khác không thể đón nhận. Thực vậy, món quà quý mặc lòng, nhưng nếu chính bản thân đương sự không muốn, thì không thể đón nhận nó. Hay nói rõ hơn, Hài nhi Giêsu đã vì mỗi người mà đến, và món quà tuyệt vời nhất chính là con người Giêsu. Cả bài ca Magnificat toát lên niềm vui cứu độ, niềm vui mà thời gian của đấng Messia đem lại cho trần gian. Cả con người của Mẹ Maria toát lên niềm vui đó. Cả sự hiện hữu, cả tâm trí của Mẹ được tràn đầy niềm vui. Niềm vui được cứu độ, niềm vui mà nhân loại mong chờ trong ngày giải thoát. Gioan Tẩy giả, cho dù còn là bào thai trong bụng mẹ, cũng đã nhảy mừng lên. Cái nhảy mừng này không những như vua Đavít nhảy múa trước hòm bia, nhưng còn là nhảy mừng, vì được gặp gỡ đấng Cứu Tinh. Cái nhảy mừng của thời cánh chung. Nơi đức Maria cũng thế, sự nhảy mừng của muôn dân trong thời gian cứu độ, được biểu hiện nơi con người của Mẹ. Giáo hội và cả nhân loại nhảy mừng trước mầu nhiệm Nhập Thể, khởi đầu cho mọi việc kỳ diệu của Thiên Chúa trong lịch sử cứu độ của Ngài.

Bà Elisabeth chia sẻ niềm vui của cô thiếu nữ Sion. Bà cảm nhận nơi đức Maria sự hiện diện của Thiên Chúa, một Thiên Chúa đang đến để cứu độ loài người, đấng Messia mà dân tộc bà đã mong đợi từ bao thế kỷ, bà đã cảm nhận thật gần gũi niềm vui này. Vì thế, bà đã cất tiếng lên ca ngợi đức Maria : “Trong nữ giới, có người là diễm phúc” (Lc1, 42).

Còn lại những gì liên quan đến hai mầu nhiệm cuối của giai đoạn mùa Vui, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II viết rằng : “Đang khi vẫn còn giữ lại hương vị của niềm vui, hai mầu nhiệm cuối này còn tham dự trước vào những dấu chỉ của thảm kịch mùa Thương. Việc tiến dâng trong đền thờ không chỉ diễn tả niềm vui của việc thánh hiến hài nhi và cuộc xuất thần của cụ Simêon. Nhưng còn ghi lại lời ngôn sứ loan báo đức Kitô sẽ là một “dấu hiệu chống đối” cho Israel. Và một lưỡi gươm sẽ đâm thấu trái tim thân mẫu Người (Lc 2, 34-35).

Vui mừng pha lẫn với bi kịch là nét đặc trưng của mầu nhiệm thứ năm, tìm thấy thiếu niên Giêsu 12 tuổi trong đền thờ. Ở đây Người tỏ mình ra trong sự khôn ngoan thiêng thánh của người, khi người nghe và nêu lên những câu hỏi. Người tỏ mình ra chính yếu là Người “đang dạy dỗ”. Việc mạc khải mầu nhiệm người con hoàn toàn lo công việc của Chúa Cha, là một lời loan báo tính cách triệt để của Tin Mừng, trong đó, những mối tương quan con người gần gũi nhất cũng bị thách đố bởi những đòi hỏi của vương quốc. Đức Maria và thánh Giuse sợ hãi và lo âu, “không hiểu những lời Người nói” (Lc 2, 50).

 Suy niệm các mầu nhiệm mùa Vui, nghĩa là đi vào những nguyên lý sâu thẳm và ý nghĩa sâu xa của mầu nhiệm Kitô hữu, nghĩa là tin chắc vào tính xác thực của mầu nhiệm Nhập Thể, và ngay cả vào sự mờ tối của mầu nhiệm Khổ Nạn cứu chuộc. Đức Maria sẽ hướng dẫn chúng ta học biết bí quyết của niềm vui Kitô giáo bằng cách nhắc nhở chúng ta rằng Kitô giáo trước hết là “euangelion”, nghĩa là “Tin Mừng”, mà nó có trọng tâm cũng như nội dung nơi con người đức Kitô, Ngôi Lời đã hóa thành nhục thể, đấng Cứu độ duy nhất của thế gian (x. RVM 20).

Thực ra, cả chuỗi mân Côi đã là chuỗi niềm vui. Vì tất cả được thực hiện trong tiếng “Xin vâng” rất trung thành. Từ tiếng “xin vâng” của Đức Maria trong ngày truyền tin, đến tiếng “xin vâng” của đức Giêsu trong vườn dầu…, tất cả là niềm vui, cho dù đứng dưới chân thập tự. Người Kitô hữu vui vì ơn Cứu Độ đã đến, ơn Cứu Độ đang đến, và ơn Cứu Độ sẽ đến.

2. Mầu nhiệm mùa Sáng

Gọi là năm mầu nhiệm Sáng bởi vì đức Kitô là Ánh Sáng thế gian, như chúng ta vẫn tung hô, nhất là trong buổi canh thức lễ Phục Sinh, và như trong đời sống hoạt động công khai, Đức Giêsu chiếu giãi những tia sáng mạc khải tròn đầy và có tính cách quyết định về Thiên Chúa. Thực vậy, từ thời thơ ấu với đời sống ẩn dật ở Nazareth, chuyển qua đời sống công khai của Chúa Giêsu, việc chiêm niệm đưa chúng ta bước vào trong những mầu nhiệm mà có thể được gọi với một nhan đề đặc biệt : “Những mầu nhiệm Sáng”. Thực ra, toàn thể mầu nhiệm Chúa Kitô cũng đã là mầu nhiệm Ánh Sáng rồi. Ngài là Ánh Sáng thế gian (Ga 8, 12). Nhưng chiều kích này bao trùm một cách đặc biệt những năm tháng đời công khai của Chúa Giêsu, khi Ngài công bố Tin Mừng Nước Thiên Chúa, trong đó, nổi bật 5 thời điểm đầy ý nghĩa. Song song với 5 khoảnh khắc này của đời công khai, mầu nhiệm mùa Sáng có thể được phân ra một cách thích hợp :

1. Việc Chúa Giêsu chịu phép Rửa trong sông Giordan
2. Việc Chúa tự tỏ mình tại tiệc cưới Cana
3. Việc công bố Tin Mừng Nước Thiên Chúa với lời mời gọi hoán cải
4. Việc Chúa biến hình
5. Việc lập Bí tích Thánh Thể, đó là sự diễn tả có tính bí tích của mầu nhiệm vượt qua (x. RVM 21).

Đức Giáo Hoàng G. P. II, qua việc suy ngắm những mầu nhiệm Sáng, cũng đã đưa các tín hữu đi vào ngày càng sâu xa hơn sứ vụ cứu chuộc của con Thiên Chúa, để làm chứng về một chọn lựa căn bản là Nước Thiên Chúa qua việc “chiếu tỏa ánh sáng”, nghĩa là một chứng tá thực sự cho chọn lựa căn bản đó.

Trong chiều hướng này, Đức Thánh Cha viết : “Mỗi mầu nhiệm trên là một mạc khải của Vương Quốc nay đang hiện diện nơi chính con người đức Giêsu”.

Phép Rửa tại sông Giordan là mầu nhiệm ánh sáng đầu tiên. Tại đây, khi đức Giêsu xuống giòng nước, Đấng vô tội đã trở thành “tội” vì chúng ta (x. 2 Cr 5, 21), thì các tầng trời mở rộng và tiếng của Chúa Cha tuyên bố đức Giêsu là Người con yêu dấu (x. Mt 3, 17). Trong khi đó Thần khí ngự xuống trên Người để tấn phong Người đi vào sứ vụ Người sắp thực hiện.

Một mầu nhiệm ánh sáng khác, đó là dấu chỉ thứ nhất trong các dấu chỉ, được thực hiện ở Cana (x. Ga 1, 1-12), khi Đức Giêsu biến nước thành rượu, và mở tâm hồn các môn đệ cho các ông tin, nhờ sự can thiệp của đức Maria, người tin đệ nhất trong số những người tin.

Mầu nhiệm ánh sáng khác nữa là lời giảng của đức Giêsu tuyên bố vương quốc của Thiên Chúa đang đến. Người kêu gọi sám hối (x. Mc 1, 15), và người ban ơn tha thứ tội lỗi cho mọi người đến gần Người với lòng tin tưởng khiêm tốn (Mc 2, 3-12 ; Lc 7, 47- 48), khai mạc thừa tác vụ của lòng thương xót mà Người còn tiếp tục thi hành cho đến tận thế, đặc biệt là qua bí tích Hòa giải, Người đã trao phó cho Hội thánh của Người (x. Ga 20, 22-23).

Mầu nhiệm ánh sáng tuyệt vời là cuộc biến hình. Truyền thống cho rằng sự việc này diễn ra trên núi Tabor. Vinh quang của Thiên Chúa chiếu giãi từ dung nhan của đức Giêsu, khi Chuá Cha truyền cho các tông đồ, bấy giờ còn đang sững sờ kinh ngạc là “hãy vâng nghe Người” (x. Lc 9, 35). Như vậy cũng là để chuẩn bị để các ông có thể sống với Người cơn hấp hối trong cuộc thương khó, hầu cùng với Người đạt tới niềm vui phục sinh và tới một đời sống được Thánh Thần biến đổi.

Mầu nhiệm ánh sáng cuối cùng là việc thiết lập Thánh Thể, trong đó đức Giêsu trao tặng thịt và máu Người để làm lương thực dưới hình bánh rượu, và Người làm chứng lòng Người yêu thương nhân loại cho đến cùng (Ga 13, 1), để cứu độ nhân loại.

Đức Thánh Cha dạy rằng, trong các mầu nhiệm mùa Sáng này, trừ phép lạ tại Cana, sự hiện diện của đức Maria nằm ở vị trí ẩn khuất (x. RVM 21). Liền sau đó, ngài ghi chú rằng, các Phúc âm không cung cấp nhiều dữ liệu về đức Trinh nữ Maria, nhưng điều này không làm giảm bớt vai trò quan trọng của mẹ Maria bên cạnh sứ vụ của Con mẹ. Đây là một dữ kiện làm sáng lên chức năng của đức Maria, hết mình nhập cuộc vào các mầu nhiệm Cứu Chuộc của Người Con.

3. Mầu nhiệm mùa Thương

Trong truyền thống Kitô giáo, các mầu nhiệm mùa Thương làm nên một bức hình nổi vĩ đại trong các sách Tin Mừng (x. RVM 22). Cũng từ lâu đời, chuỗi Mân Côi cũng đã chọn một số những khoảnh khắc sống động trong cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu để mời gọi người tín hữu chiêm ngắm và sống các mầu nhiệm ấy.

Chuỗi suy niệm bắt đầu từ vườn cây dầu, nơi đức Giêsu cảm nghiệm những khoảnh khắc hết sức âu lo xao xuyến đối với thánh ý Chúa Cha, trước sự yếu đuối của xác phàm muốn cưỡng lại. Lúc ấy, đức Giêsu ở giữa mọi cơn cám dỗ và đương đầu với mọi tội lỗi của nhân loại, để Người phải thưa với Chúa Cha : “Không phải ý Con mà là ý Cha được thể hiện” (Lc 22, 42). Lời thưa “vâng” đảo ngược lời nói “không” của tổ tiên chúng ta hồi ở trong vườn Eđen. Và cái giá phải trả cho lòng trung tín đối với thánh ý Chúa Cha được tỏ rõ trong những mầu nhiệm tiếp theo. Với việc chịu đánh đòn, đội mạo gai, vác thánh giá và chết trên thánh giá. Chúa bị đẩy vào nỗi đau thương khốn cùng nhất: “ecce homo”. Nỗi đau thương khốn khổ này không chỉ bộc lộ cho thấy lòng yêu thương của Thiên Chúa, nhưng còn cho thấy ý nghĩa của chính con người.

Ecce homo: ý nghĩa, nguồn gốc và sự thành toàn của con người là được đặt nền tảng nơi đức Kitô, vị Thiên Chúa vì yêu thương đã hạ mình “cho đến nỗi chết trên thập giá” (Pl 2, 8).

Các mầu nhiệm mùa Thương giúp cho người tín hữu sống lại cái chết của đức Giêsu, đứng dưới chân thánh giá cùng với mẹ Maria, đi vào tận những miền sâu thẳm của tình yêu Thiên Chúa dành cho con người, và cảm nghiệm tất cả quyền năng ban sức sống của tình yêu ấy (RVM 22).

4. Mầu nhiệm mùa Mừng

Trong tông thư “Ngàn năm mới” : Novo Millennio Ineunte, 28 (GIOAN PHAOLO II, 06 – 01 – 2001) ta nhận thấy rằng, việc chiêm ngắm khuôn mặt của đức Kitô, không chỉ dừng lại nơi hình ảnh chịu đóng đinh của Ngài, vì Ngài là Đấng đã sống lại. Trong chiều hướng này, kinh Mân Côi diễn tả ý thức đức Tin, bằng cách mời gọi người tín hữu đi ra ngoài vùng bóng tối của cuộc tử nạn đau thương, để dõi mắt liên tục vào vinh quang của Đấng Kitô phục sinh và thăng thiên (x. RVM 23a).

Khi chiêm ngưỡng mầu nhiệm Phục sinh, người tín hữu tái khám phá lòng tin riêng của mình trong một đời sống thật ý nghĩa. Từ đây, với những lựa chọn liên tục làm chứng tá cho một hành trình đức Tin trong niềm vui của mẹ Maria, niềm vui này nói lên một sự dũng cảm vô giới hạn, trước hy lễ hiến dâng của người Con.

Không thể hoài nghi về ý hướng của đức thánh Cha Gioan Phao lô II, khi ngài muốn nhấn mạnh mầu nhiệm thứ ba về việc Chúa Thánh Thần Hiện xuống. Bởi vì mầu nhiệm này tỏ cho thấy khuôn mặt của Giáo Hội. Đó là một gia đình được tụ tập bên cạnh mẹ Maria, được hân hoan bởi quyền năng Thánh Thần tràn ngập, sẵn sàng cho công cuộc Phúc âm hóa (x. RVM 23b).

Đức giáo hoàng kêu gọi mỗi tín hữu hãy có một ý thức thật sự về một đời sống mới trong đức Kitô, bên trong những thực tại của Giáo Hội. Một đời sống mà nhờ đó, khung cảnh ngày Hiện Xuống tạo nên một “bức hoạ” miêu tả. Bởi vì những mầu nhiệm Vinh Quang, nuôi dưỡng nơi tâm hồn các tín hữu một niềm hy vọng vào đích điểm cánh chung. Các tín hữu bước đi theo hướng đó, như những thành viên trong đoàn dân Thiên Chúa trên đường lữ hành trong lịch sử cứu độ. Điều đó không thể không thúc đẩy họ sống một đời sống chứng tá hùng hồn của việc loan báo Tin Mừng, mà nó đem đến ý nghĩa cho tất cả hiện sinh của họ (x. RVM 23b).

Thực vậy, theo đức giáo hoàng Léon XIII,  chuỗi Mân Côi là bản tóm lược hoàn hảo của Tin mừng, rất gọn gàng, dễ nhớ về những biến cố quan trọng trong cuộc đời Chúa Cứu Thế, từ lúc nhập thể với những năm tháng ẩn dật tại nazareth, qua những ngày tháng rao giảng Tin mừng nước Thiên Chúa, đến cao điểm là cuộc khổ nạn, rồi phục sinh và vinh thăng. (x. FANJEAUX, Prions avec le Rosaire, Lyon 1956, tr. 25).