Home / Đấng Sáng Lập / Bài viết về ĐCTP / Đức Giám Mục Đôminicô Maria Hồ Ngọc Cẩn – Danh nhân công giáo Việt Nam

Đức Giám Mục Đôminicô Maria Hồ Ngọc Cẩn – Danh nhân công giáo Việt Nam

Giáo xứ Ba Châu, ngày nay nằm trong thôn Ba Châu, làng Vĩnh Lưu, xã Phú Lương, huyện Phú Vang, Thừa Thiên – Huế, vốn là quê cha đất tổ của vị giám mục Việt Nam đầu tiên của Giáo phận Huế: Đa Minh HỒ NGỌC CẨN.

Ông Giuse Hồ Ngọc Thi, quê làng Ba Châu, kết bạn với bà Anna Nguyễn thị Đào người làng Trường An, thường gọi là làng Phường Đúc, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên. Hai ông bà vui sống trong cảnh thanh bần, ông làm thầy dạy học, làm thầy thuốc. Ông bà sinh được hai trai: trai đầu đặt tên Hồ Ngọc Ca, trai thứ là Hồ Ngọc Vịnh.

Hồ Ngọc Ca sinh ngày 03 tháng 12 năm 1876, nhằm ngày 18 tháng 10, năm Bính Tý, rửa tội nhận thánh Đa Minh làm bổn mạng, tại nhà thờ họ đạo Ba Châu, giáo phận Huế.

Cụ Hồ Ngọc Thi chẳng may qua đời sớm, bà cụ đưa hai anh em Ca và Vịnh về quê ngoại ở Trường An nương náu.

Năm 1889, Hồ Ngọc Ca lên 13 tuổi, được cha sở họ Trường An là linh mục Phanxicô Xaviê Trương văn Thường (1806-1892) nhận làm nghĩa tử và chuẩn bị cho cậu thi vào Tiểu Chủng viện An Ninh (Quảng Trị). Kỳ khảo hạch tuyển sinh, linh mục Izarn (tên Việt Nam: Y) làm giám khảo, Đa Minh Hồ Ngọc Ca bị trượt, may được linh mục Girard là Giám độc Chủng viện và là bạn thân với cha già Thường đứng ra xin bảo lãnh cho Hồ Ngọc Ca học thử vài tháng.

Qua mấy tháng đầu năm học, Đa Minh Hồ Ngọc Ca tiến bộ vượt bậc. Các năm học sau, luôn dẫn đầu lớp, đến nỗi chương trình phải học 8 năm cậu vượt lớp chỉ phải học có 6 năm thôi.

Năm 1891, cha Thường sắp qua đời, trao phó thầy Hồ Ngọc Ca cho linh mục Allys, bấy giờ là cha sở Phủ Cam, làm dưỡng tử, cha Allys rất hài lòng [1].

Ngày 05-05-1896, thầy Hồ Ngọc Ca được vào Đại Chủng viện Phú Xuân, học được 4 năm. Ngày 22-12-1900 lãnh chức Năm. Trước ngày lãnh chức, linh mục giám đốc Đại Chủng viện muốn đổi tên cho thầy, được hỏi ý kiến, thầy xin đổi tên là HỒ NGỌC CẨN.

Ngày 20-02-1902, thầy Hồ Ngọc Cẩn được phong chức linh mục, lúc vừa tròn 26 tuổi, đây là một trường hợp hy hữu thời bấy giờ.

GIÁO SƯ CHỦNG VIỆN AN NINH

Nhiệm sở đầu tiên của tân linh mục là làm phó xứ Kẻ Văn (Quảng Trị), từ tháng 02-1903 đến tháng 08-1907, tại xứ nghèo nàn này, cha phó xứ chú trọng nâng cao dân trí, mở lớp dạy chữ cho trẻ con và người lớn, từng bước giáo dục uốn nắn cách đọc kinh, cách đối xử với nhau… Giáo dân Kẻ Văn, Kẻ Vịnh, Hói Viên, An Thơ… đều quý mến cha phó Hồ Ngọc Cẩn [2].

Qua tháng 11-1907, làm chánh xứ Vạn Lộc (Kẻ hạc), một giáo xứ phía Bắc Quảng Bình trong 5 năm.

Hễ nơi nào cha Cẩn đảm nhiệm nơi đó như được nguồn sinh khí mới, được cái vẻ tươi tỉnh về tinh thần và hình thức, làm cho dân trí thay đổi dường như gặp một phong trào cải cách vậy.

Đến tháng 9-1910, linh mục Hồ Ngọc Cẩn được bổ nhiệm làm giáo sư Tiểu chủng viện An Ninh, là một giáo sư người Việt đầu tiên của trường này. Cha giáo Cẩn dạy môn La tinh, tiếng Pháp, Toán, Việt văn, nhưng sở trường hơn cả là tiếng La tinh và Việt văn. Phương pháp sư phạm của cha giáo Cẩn rất dễ hiểu dễ nhớ, sáng sủa, nhẹ nhàng.

BỀ TRÊN DÒNG SƯ HUYNH THÁNH TÂM

Đức cha Eugène Allys (Lý, 1852-1936), giám mục giáo phận Huế (1908-1931) xin phép Tòa Thánh lập một Dòng Sư Huynh, danh xưng là Dòng “Anh Em Hèn Mọn Rất Thánh Trái Tim Đức Chúa Giêsu” (thường gọi là Dòng Thánh Tâm). Dòng này trực thuộc giám mục Giáo phận, có chức năng chuyên dạy văn hóa, giáo lý cho nam sinh. Trụ sở chính của Dòng được xây cất ở làng Trường An (Phường Đúc) bên cạnh nhà thờ giáo xứ, vào năm 1923.

Năm 1924 cơ sở của Dòng xây cất cơ bản đã hoàn thành. Linh mục Hồ Ngọc Cẩn nỗ lực xây dựng cơ sở, giáo dục đào tạo tu sĩ và phát triển được bốn trường Sơ đẳng Tiểu học do các Sư Huynh Thánh Tâm điều khiển, ở Trường An, Phủ Cam, Kim Long và Lại Ân. Và còn lập một nhà in “Trường An ấn quán” chuyên in sách báo tài liệu giáo lý của giáo phận Huế. Sự phát triển của Dòng Thánh Tâm có công lao của ông Nguyễn Hữu Bài (1863-1935) dâng cúng đất đai tiền của. Và không thể không nói đến sự cộng tác của các linh mục nổi tiếng như Nguyễn văn Thích (1891-1979) phó Bề trên kiêm giáo sư, Ngô Đình Thục (1897-1984), dòng tu tiến được những bước tiến vững chắc cho đến ngày linh mục Hồ Ngọc Cẩn được bổ nhiệm làm giám mục giáo phận Bùi Chu.

GIÁM MỤC GIÁO PHẬN BÙI CHU

Các giáo sĩ Tỉnh dòng Đa Minh Philippines sang truyền giáo tại giáo phận Đàng Ngoài Việt Nam kể từ tháng 07-1676 với hai giáo sĩ đầu tiên là Juan de Santa Cruz (Thập, 1646-1721) và Juan de Arjona. Rồi đến năm 1757, Tòa Thánh quyết định trao sự vụ truyền giáo cho giáo sĩ Tỉnh dòng Đa Minh Philippines trong phạm vi địa bàn giáo phận Đông Đàng Ngoài. Theo đà phát triển của Giáo Hội Việt Nam, năm 1848, tách từ giáo phận Đông Đàng Ngoài, Tòa Thánh lập một giáo phận mới với danh xưng là giáo phận Trung Đàng Ngoài, đến năm 1924 đổi danh xưng là giáo phận Bùi Chu. Như vậy trải qua 178 năm (1757-1935) các giáo sĩ Đa Minh đã cống hiến biết bao công sức và cả máu đào để rao giảng Tin Mừng, mở ra một vùng truyền giáo rộng lớn với sự lãnh đạo của 14 vị giám mục dòng Đa Minh quốc tịch Tây Ban Nha. Vị giám mục thứ 14 vào thời điểm 1935 là đức cha Pedro Munagorri (Trung, 1865-1936) làm giám mục từ năm 1909, nay đã 70 tuổi, thường lưu trú ở Khoái Đồng thành phố Nam Định, ít khi ở Tòa giám mục, nên mọi công việc của giáo phận dường như khựng lại [3].

Từ khi Đức Giáo Hoàng Piô XI ban hành thông điệp “Rerum Ecclesiae” thúc giục trao công tác truyền bá Tin Mừng vào tay hàng giáo sĩ địa phương, nhất là từ khi đức cha J.B. Nguyễn Bá Tòng (1868-1949) được phong chức (1933), gây tác động mạnh đến giáo sĩ và giáo dân cả nước. Riêng giáo phận Bùi Chu, hằng mong ước có một giám mục Việt Nam lãnh đạo.

Tòa Thánh hối thúc, đức cha Munagorri đề nghị linh mục Hoàng Gia Huệ, chánh xứ Ninh Cường. Tòa Thánh không tỏ ý kiến gì, cứ âm thầm xếp đặt. Người âm thầm đó là Khâm sứ Tòa Thánh Columban Dreyer lo gặp gỡ tiếp xúc, nhận định và tham khảo ý kiến với nhiều nhân vật [4].

Cuối cùng theo đề nghị của Khâm sứ Dreyer, Đức Giáo Hoàng Piô XI ký sắc lệnh ngày 12-03-1935 bổ nhiệm linh mục Đa Minh Hồ Ngọc Cẩn làm giám mục hiệu tòa Zenobia, phó đại diện tông tòa Bùi Chu với quyền kế vị. Ai cũng ngạc nhiên, bản thân linh mục Hồ Ngọc Cẩn cũng choáng váng!

Theo tập quán của hàng giám mục, đức cha Hồ Ngọc Cẩn chọn khẩu hiệu: “Hết tình nhẫn nhục và tận tâm giáo huấn” và chọn huy hiệu là một hình thuẫn, chính giữa là Thánh Tâm Chúa Giêsu chiếu ánh sáng ra hai bên, một bên hình thuẫn là sông Hương núi Ngự, một bên nhà thờ Bùi Chu, phía dưới là cuốn sách và tràng chuỗi Mân Côi. Huy hiệu này do họa sĩ Tôn Thất Sa (1882-1980), giáo sư hội họa ở Huế vẽ.

Trước đó một tuần, đức cha đến “cấm phòng” tại dòng Chúa Cứu Thế ở Huế, đến sáng ngày 29-06-1935 nghi lễ tấn phong giám mục được Khâm sứ Tòa Thánh Columban Dreyer chủ lễ cử hành trọng thể tại nhà thờ Phủ Cam. Đức cha Chabanon (Giáo, 1873-1936) giáo phận Huế và đức cha J.B. Nguyễn Bá Tòng giáo phận Phát Diệm phụ phong. Tham dự còn có các đức cha Allys (Lý), Jannin (giáo phận Kontum), các Bề trên dòng, cụ Tôn Thất Hân, đại diện vua Bảo Đại, cùng nhiều quan khách, tất cả 130 vị.

Sáng sớm 01-08-1935 đoàn xe khởi hành từ Huế, đưa tân giám mục ra giáo phận Bùi Chu, cuối bữa tiệc mừng, linh mục Gallego (Nam) đọc chúc từ bằng tiếng Pháp, đại ý kể công lao ngót 300 năm truyền giáo của dòng Đa Minh tại giáo phận Bùi Chu, rồi kết luận: “Nay ngọn cờ Đa Minh đang phất phới trên đỉnh núi cao. Thưa đức cha, tôi không dám chỉ bảo gì ngài, vì như thế là thất thố. Song chúng tôi trao cớ đó vào tay ngài đang lúc thắng, và hy vọng ngài bảo tồn lấy cơ đồ lớn của chúng tôi, chúng tôi sẽ theo dõi lá cờ, nếu nó phất phới thì chúng tôi mừng. Nếu chẳng may nó ủ rũ thì chúng tôi buồn biết mấy!”

Vị tân giám mục ôn tồn, xin lỗi để đáp từ bằng tiếng Việt, vì lòng trọng kính quan khách. Ngài xác nhận công ơn của dòng Đa Minh, và nói mình cũng đã biết bổn phận giám mục là thế nào [5].

MỘT NĂM LÀM GIÁM MỤC PHÓ

Sau những ngày trăng mật với giáo phận Bùi Chu, giám mục phó Đa Minh Hồ Ngọc Cẩn trú tại Tòa giám mục, còn giám mục chính, đức cha Munagorri lên ở Khoái Đồng với giáo sĩ Casado (Thuận) như thói quen lâu nay. Đức cha phó cũng được bảo cho biết đừng xử tính việc gì, dầu có ai kêu cáo [6].

Đức cha phó dùng thời giờ nghiên cứu về nhiệm vụ của giám mục, về lịch sử địa lý giáo phận và tâm lý giáo dân. Hành lễ và giảng thuyết tại nhà thờ chính tòa vào các ngày Chúa Nhật. Ngài thường tìm gặp thăm hỏi các cha, các thầy trong nhà Chung, đi thăm các giáo xứ lân cận, đi kinh lý giáo hạt Quỹ Nhất và Lạc Đạo.

Đức cha đi thăm chủng viện Ninh Cường, Đại chủng viện Nam Định, sinh viên đọc bài mừng bằng tiếng La tinh, đức cha đáp từ bằng tiếng Việt: “Là người Việt Nam cả, nói tiếng mẹ đẻ cho nó thân tình” [7].

CHÍNH THỨC LÃNH ĐẠO VÀ CUỘC CANH TÂN GIÁO PHẬN

Ngày 17-05-1936 giám mục Munagorri trao quyền lãnh đạo cho giám mục Hồ Ngọc Cẩn, và đúng một tháng sau đức cha Munagorri từ trần.

Sau lễ an táng vị tiền nhiệm, giám mục Hồ Ngọc Cẩn chính thức nắm quyền lãnh đạo với tình hình cụ thể của giáo phận:

Địa bàn thu hẹp trong phạm vi tỉnh Bùi Chu và một phần tỉnh Nam Định vì hai tỉnh Thái Bình và Hưng Yên tách ra để thành lập giáo phận Thái Bình theo sắc lệnh Tòa Thánh ngày 09-03-1936.

Cơ sở vật chất và tài chính bàn giao giữa hai giáo phận thì Bùi Chu gặp nhiều khó khăn.

Tuy vậy, giám mục Hồ Ngọc Cẩn từng bước canh tân giáo phận.

Vấn đề gai góc đặt ra là phải giải quyết nhân sự trong guồng máy điều hành giáo phận. Phát huy quyền dân chủ, đức cha mở cuộc trưng cầu ý kiến hàng linh mục bằng thư kín để đặt các chức vụ đầu não, đồng thời bổ nhiệm một loạt linh mục quản hạt mới.

CANH TÂN HÀNG LINH MỤC

– Phong chức hai linh mục đầu tay (cha Túc và cha Thủ)

– Thư luân lưu gửi hàng linh mục giáo phận, ý đức cha nói giám mục và linh mục là “anh em như thể tay chân” với nhau.

– Suốt 12 năm, đức cha đích thân giảng tuần “Cấm phòng” cho linh mục giáo phận.

CẢI TỔ CÁC CHỦNG VIỆN

Giáo phận có các cơ sở đào tạo: trường Tập Trung Linh, Tiểu chủng viện Ninh Cường, trường Thầy giảng Bùi Chu. Đức cha dành ưu tiên tốt nhất về giáo sư, vật chất cho các cơ sở này và thường đích thân tới giảng dạy.

Về trường Trung Linh, năm 1937, mời Sư huynh Lasan về dạy cho tu sinh và cho con em lương giáo trong vùng.

Tiểu chủng viện Ninh Cường, học sinh được tăng cường môn Khoa học, Việt văn, La ngữ, Pháp ngữ. Đức cha giảng dạy, chứng tỏ là một nhà sư phạm tài ba, giúp học sinh dễ hiểu bài, nhớ lâu và vững chắc.

Giám mục Hồ Ngọc Cẩn coi trọng việc đầu tư nhân tài, nâng cao trình độ trí thức cho chủng sinh.. Năm 1937 chọn bốn sinh viên du học trường Truyền giáo Roma và Đại chủng viện Pénang, sau này là những linh mục danh tiếng như linh mục Trần Văn Hiến Minh, Lâm Quang Trọng, Vũ Đức Trinh.

TÁI LẬP ĐẠI CHỦNG VIỆN QUẦN PHƯƠNG

Trước kia Bùi Chu vốn đã có Đại chủng viện, nhưng từ 1931 sinh viên Đại chủng viện đều tập trung về Giáo hoàng chủng viện tại Nam Định là chủng viện chung cho các giáo phận thuộc dòng Đa Minh phụ trách. Sinh viên Đại chủng viện Bùi Chu mong ước trở về học tại Bùi Chu. Giám mục Hồ Ngọc Cẩn báo cáo xin phép Bộ Truyền Giáo ở Roma. Ngày 07-10-1936, Roma phúc đáp: “… Đức cha muốn tái lập Đại chủng viện trong giáo phận thì Bộ cũng quan tâm và không từ chối”. Tuy nhiên vấn đề vẫn giằng co, hơn một năm sau Bùi Chu mới tái lập lại Đại chủng viện nhờ sự khéo léo, bình tĩnh và cương quyết đặt quyền lợi lâu dài và to lớn của giáo phận lên trên hết.

Niên khóa đầu tiên của Đại chủng viện Quần Phương Bùi Chu được khai giảng giữa năm 1940. Sinh viên chủng viện Bùi Chu rất hân hoan.

Chương trình học của sinh viên được đổi mới, nâng cao chất lượng học tập. Đức cha còn vận động các nhà hảo tâm tài trợ giúp chủng viện.

THÀNH LẬP DÒNG NỮ ĐỨC MẸ MÂN CÔI BÙI CHU

Cuối năm 1940, đức cha gửi đơn xin phép Tòa Thánh cho lập một dòng nữ lấy danh hiệu hoặc dòng Chị Em Con Đức Mẹ Mân Côi, hoặc dòng Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp. Hội đồng giáo phận Bùi Chu đồng tình ủng hộ. Ngày 20-08-1946, đức cha nhận được phúc thư của Bộ Truyền Giáo chấp thuận.

Ngày 08-09-1946 chính thức công bố thành lập Dòng Đức Mẹ Mân Côi Bùi Chu. Lớp “Tập” đầu tiên được khai giảng ngày 21-11-1946, có 17 tập sinh. Từ đó Dòng Đức Mẹ Mân Côi ngày càng phát triển đến ngày nay.

THÀNH LẬP CÁC HỘI ĐOÀN GIÁO DÂN

Một trong những phương cách đức cha dùng để canh tân giáo phận, tăng cường bồi dưỡng đời sống Công Giáo cho giáo dân là tổ chức các hội đoàn giáo dân:

– Hội Tông đồ cầu nguyện: thành lập năm 1938, quy tụ ba giới thiếu nhi, thanh niên và người lớn tuổi.

– Hội Công giáo Nam thanh: (Thanh niên Công giáo nước Nam) năm 1938 tổ chức đại hội thanh niên tại Phú Nhai quy tụ 20.000 đoàn viên, đức cha Hồ Ngọc Cẩn bấy giờ đã ngoài lục tuần mà đứng ra trụ trì đại hội. Đức cha Nguyễn Bá Tòng, một nhà hùng biện trứ danh, tham gia diễn thuyết với đề tài: “Nghĩa vụ thanh niên đối với bản thân, Tổ quốc và Giáo hội” [8].

– Hội Dòng Ba Đa Minh: thành lập cho người lớn tuổi. Hội thường trực cầu nguyện.

– Ban Truyền giáo giáo phận: năm 1942, do linh mục Đaminh Trần Đình Thủ đứng đầu với 12 thầy giảng. Chức năng của Ban Truyền giáo là đôn đốc, kiểm soát công việc truyền bá Tin Mừng.

HOẠT ĐỘNG VĂN HÓA XÃ HỘI

Giám mục Hồ Ngọc Cẩn là một nhà giáo dục, là một cây bút hoạt động văn hóa phong phú đa dạng và rất Việt Nam, luôn đề cao văn hóa dân tộc. Năm 1937, tại đại hội Thánh Thể thế giới tổ chức tại Manila, tập trung hàng trăm giám mục mọi quốc tịch. Mỗi giám mục được lên phát biểu ý kiến trước cử tọa giáo dân đông đảo mọi quốc tịch. Giám mục Hồ Ngọc Cẩn lên đọc bài phát biểu bằng tiếng Việt Nam. Có thể nói giám mục Hồ Ngọc Cẩn là giám mục người Việt Nam đầu tiên diễn thuyết bằng tiếng Việt trong một Đại hội quốc tế vào một thời điểm tổ quốc Việt Nam đang bị Tây phương thống trị. Thời điểm đó, diễn thuyết bằng tiếng Pháp là một thời thượng của giới trí thức để được ca tụng [9].

Thời còn là linh mục phụ trách các giáo xứ giáo phận Huế, ở đâu ngài cũng chăm lo việc học hành cho trẻ em nhằm nâng cao dân trí ở mức độ nhất định trong hoàn cảnh khó khăn hạn chế thời bấy giờ.

Là một nhà giáo đào tạo chủng sinh, ngài viết nhiều sách giáo khoa, sách khảo cứu:

– Văn phạm Latinh (02 cuốn)

– Văn phạm tiếng Pháp (02 cuốn)

Hai cuốn văn phạm Latinh và văn pháp tiếng Pháp được soạn khúc chiết, rõ ràng, dễ học, dễ nhớ, được phần thưởng của Khâm sứ Tòa Thánh.

– Văn phạm chữ Quốc ngữ (02 cuốn). Tên sách hồi ấy là “Mẹo tiếng Annam”, soạn hoàn toàn theo tinh thần Việt ngữ.

– Toán pháp (02 cuốn)

– Hán tự quy giảng (Văn phạm Hán văn)

– Thường đàm nhật dụng, văn khế đơn tự

– Luận Quốc văn (02 cuốn)

– Pháp tự khúc ca

– Tán nữ khúc ca

– Ngạn ngữ kinh thơ

– Hán-Việt thườn đàm (nhà in Trường AN – Huế, 1942)

– Văn chương thi phú Annam (in lần thứ hai. Nhà in truyền giáo hải ngoại, Hongkong, 1923). Đây là một tác phẩm sưu tầm bình luận về văn chương thi phú của Việt Nam, trong đó có bài Luận về câu: “Lưỡi không xương nhiều đường lắt léo” [10] của Hồ Ngọc Cẩn được cụ Phan Bội Châu đánh giá cao: “Văn chương như chém sắt chặt đanh”.

Là một nhà truyền giáo, giám mục Hồ Ngọc Cẩn viết rất nhiều sách tu đức, sách giáo lý:

– Con muốn ở nhà Đức Chúa Trời

(In lần thứ ba, Hongkong, nhà in Nazareth 1930)

– Viện tu trinh nữ

– Tu thân minh cảnh

– Tu sĩ thần lương

– Giúp linh mục cấm phòng (Nhà in Bùi Chu, 1938)

– Tháng Trái Tim Chúa Giêsu

– Tháng Đức Ba, Tháng thánh Giuse

– Gẫm quanh năm (dịch, 5 cuốn)

– Phước họa thị phi (3 cuốn)

– Tuồng (Bảy mối)

– Truy tầm chân đạo (Nhà in Thánh Gia, Bùi Chu, 1951)

– Sách cha mẹ dạy con

– Thận chung truy viễn

– Giáo nhơn hành thiện

– Triết nhơn tri kỷ

– Quê ta ở đâu?

Hai cuốn giáo lý nổi tiếng:

– Bổn Đồng ấu: loại sách giáo lý cho thiếu nhi được dùng khắp các giáo phận, đến năm 1955 còn tái bản và cho đền năm 1975 còn được dùng trong một số giáo xứ.

– Thánh giáo thuyết minh: loại sách giáo lý cho người lớn, được dùng non nửa thế kỷ ở nhiều giáo phận dòng Đa Minh, nhiều lần tái bản. Đồng Tâm tái bản năm 1955.

Những sách của giám mục Hồ Ngọc Cẩn viết có tới hàng trăm cuốn đa dạng.

Giám mục Hồ Ngọc Cẩn còn cộng tác với báo Nam Kỳ Địa Phận, với nhiều bút hiệu: Ngô Ký Ẩn, Ngô Tri Dược, Ngô Ký Vãng, Ngô Tri Lễ… đến bài tựa “Thi Phú” viết ngày 03-07-1913 ký tên Đ. Hồ Ngọc Cẩn.

Giám mục Hồ Ngọc Cẩn còn thành lập nhà in Thánh Gia tại Bùi Chu, in ấn phổ biến sách báo, tài liệu của giáo phận.

Ngài đứng chủ bút tạp chí “Đa Minh bán nguyệt san”.

Về mặt xã hội, Đức cha Hồ Ngọc Cẩn có những hoạt động mưu cầu lợi ích cho giáo dân và đồng bào, xuất phát từ tinh thần bác ái Công Giáo và từ tinh thần yêu nước.

Đức cha thành lập bệnh viện Thánh Tâm ở Bùi Chu, mời nữ tu dòng Phaolô đảm trách khám bệnh, phát thuốc, điều trị hoàn toàn miễn phí cho bệnh nhân bất kể lương giáo.

Ngài còn lưu tâm đặc biệt Sở Dục Anh, Sở Cô Nhi ở Bùi Chu. Nạn đói năm Ất Dậu 1945, Ngài dốc hết quỹ Nhà Chung để cứu đói cho số cô nhi đưa về nuôi cả ngàn em, ngài thân hành chăm sóc tận tay cho các em ăn cơm, uống nước.

Nhân dân vùng biển Kiên Chính, Quần Liêu, Trung Lao, Bắc Ninh bị lũ lụt, hỏa tai đói kém, ngài xuất quỹ của Nhà Chung đưa đến cứu trợ kịp thời.

Cứu trợ chỉ là phương cách nhất thời. Để giáo dục ý thức lành mạnh trong đời sống xã hội cho giáo dân, bài trừ tệ đoan, uốn nắn những sai trái, đả phá nạn cờ bạc, rượu chè, trộm cắp… Giám mục Hồ Ngọc Cẩn thường có thư luân lưu, thời danh nhất là thư luân lưu “Thủy Hỏa đạo tặc” lời văn và ý tưởng sâu sắc thấm vào lòng người.

Năm 1945, sau ngày độc lập, đất nước gặp nhiều khó khăn kinh tế, tài chính… Chính phủ Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa tổ chức “Tuần lễ vàng” kêu gọi nhân dân đóng góp xây dựng quỹ Quốc Gia. Trong cuộc mít-tinh long trọng tại sân vận động Xuân Trường, đức cha Hồ Ngọc Cẩn tiến lên khán đài, tháo dây chuyền vàng đeo Thánh giá trước ngực của giám mục, tuyên bố:

“Tôi không có gì quý hơn của này. Là giám mục Thiên Chúa, tôi xin giữ lại cây Thánh giá. Là công dân Việt Nam, tôi xin dâng dây vàng này vào quỹ Quốc Gia để góp phần bảo vệ đất nước!”

Giám mục Hồ Ngọc Cẩn là một trong những vị cố vấn tối cao mà chính phủ non trẻ của chủ tịch Hồ Chí Minh lúc bấy giờ yêu cầu.

VĨNH BIỆT QUÊ HƯƠNG, VĨNH BIỆT GIÁO PHẬN

Mấy năm cuối đời, đức cha Hồ Ngọc Cẩn hay nói: “Lão lai tài tận”, nhưng sức làm việc của ngài vẫn năng nổ, lóc cóc máy đánh chữ biên soạn lịch sử chủng viện Ninh Cường , soạn bài giảng, viết lách…

Đức cha tính chuyện nếu về hưu thì xin về quê hương ở Huế để khỏi phiền cho người kế nhiệm. Mà người kế nhiệm thì xem ra đức cha chưa đặt vấn đề. Tuy nhiên ngài khen linh mục Phạm Ngọc Chi, Giám đốc Đại chủng viện Phát Diệm là người có đủ tư cách [11].

Tháng 11-1948, bấy giờ là tháng Mười năm Mậu Tý, trời miền Bắc trở rét sớm. Đức cha bị chứng suyễn hành hạ, nhất là về mùa Đông. Gặp thời chiến tranh, thuốc men thiếu thốn, từng cơn suyễn càng hành hạ đức cha, một cụ già ngoài bảy mươi.

Sáng ngày 26-11-1948, đức cha Nguyễn Bá Tòng về thăm. Người bệnh như khỏe lại. Hai cụ hàn huyên với nhau lâu giờ thân thiết lắm. Ngọn đèn bùng sáng lên nhưng rồi sau đó đi vào tắt lịm. Đức cha Hồ Ngọc Cẩn như kiệt hẳn đi. Vào buổi xế chiều, ngài bị té xỉu.

Lời cuối cùng như lời từ biệt của đức cha:

“…Tôi xin đức cha và mọi người tha những lỗi lầm của tôi. Trong khi coi sóc địa phận, tôi có làm mích lòng ai, mặc dầu tôi không chủ ý, xin bỏ qua hết cho. Tôi xin dâng mạng sống này để cầu cho địa phận được mọi sự lành. Xin mọi người nhớ cầu nguyện cho tôi luôn” [12].

Đức cha lãnh bí tích Xức Dầu cách tỉnh táo, rất sốt sắng. Sau đó , ngài dần dần đi vào cơn mê. Khoảng 23 giờ, ngài trở nên bình tĩnh hơn, trầm tĩnh cầu nguyện theo các cha qua lời kinh “Phó thác linh hồn” bằng tiếng La tinh.

Vào lúc 0g27’ của ngày 27-11-1948, giám mục Đa Minh Hồ Ngọc Cẩn từ trần nhẹ nhàng như đi vào giấc ngủ.

Đức cha hưởng thọ 72 tuổi, với 46 năm làm linh mục trong đó 13 năm giám mục giáo phận Bùi Chu.

Lễ an táng cử hành sáng ngày 30-11-1948. Dòng người kéo dài trên con đường vào 5 cây số từ Tòa giám mục đến nhà thờ Chính tòa Bùi Chu. Tiễn đưa có nhiều nhân vật cao cấp đạo đời: đức cha Nguyễn Bá Tòng chủ lễ, 100 linh mục, ông Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh Nam Định, đại diện Giáo hội Phật giáo Thượng tọa Thích Bảo Long… chính quyền cử đội quân danh dự túc trực quanh quan tài vị Cố vấn của Chính phủ. Dịp này, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp gửi công điện phân ưu [13].

Đức cha Hồ Ngọc Cẩn được an táng trong nhà thờ Chính tòa Bùi Chu. Giáo phận Bùi Chu được Tòa Thánh cử giám mục Lê Hữu Từ làm Giám quản Tông tòa cho đến ngày 03-02-1950 đức cha Phạm Ngọc Chi được Tòa Thánh bổ nhiệm giám mục lãnh đạo giáo phận này.

  1. Lê Ngọc Bích

Trích trong “NHÂN VẬT CÔNG GIÁO VIỆT NAM”, tập 4

[1] Nguyễn Văn Hội, “Tiểu sử các linh mục giáo phận Huế”, Tòa TGM Huế, 1981, tài liệu đánh máy.

[2] Sđd

[3] Lm. Phạm Châu Diên, “Đức cha Hồ Ngọc Cẩn, Giám mục Bùi Chu”, tủ sách Ra Khơi, 1990, tr. 16

[4] Lm. Phạm Châu Diên, Sđd, tr. 17-18

[5] Lm. Phạm Châu Diên, Sđd, tr. 26

[6] Lm. Phạm Châu Diên, Sđd, tr. 28

[7] Lm. Phạm Châu Diên, Sđd, tr. 26

[8] Lm. Phạm Châu Diên, Sđd, tr. 47

[9] NKĐP. No. 1148, 8 Avril 1937; (đã in trong GSD 2, Phần III)

[10] Hồ Ngọc Cẩn, “Văn Chương Thi Phú Annam”, Hongkong, 1923; Đăng trong NKĐP. N° 391, 27 Juillet 1916, 455-457 ; (Đã in trong GSD 3)

[11] Lm. Phạm Châu Diên, Sđd, tr. 50

[12] Lm Phạm Châu Diên, Sđd, tr. 52

[13] “LỄ AN TÁNG ĐC HỒ NGỌC CẦN”, Bùi chu 1949

Bài mới

TÂM THƯ THÁNG 10.2024

Ave Maria Kính thưa các bà và toàn thể chị em, Tháng 10 – tháng …

2.294 comments

  1. best prescription allergy pills do you need a prescription types of allergy pills

  2. generic allergy pills alphabetical list of allergy medications otc allergy medication comparison chart

  3. isotretinoin pills order absorica generic order accutane 40mg sale

  4. amoxicillin buy online order amoxil 250mg amoxil 250mg price

  5. buy generic amoxil online amoxil order amoxicillin sale

  6. azithromycin 250mg usa buy zithromax 500mg generic buy azithromycin medication

  7. buy azithromycin pills azithromycin medication buy azithromycin 250mg generic

  8. order azipro online cheap order azithromycin 500mg online cheap buy generic azipro 500mg

  9. purchase azipro online azithromycin generic buy azipro 500mg pill

  10. buy furosemide online cheap diuretic lasix 40mg for sale

  11. omnacortil brand order generic omnacortil prednisolone 10mg brand

  12. buy prednisolone sale omnacortil online order buy prednisolone 5mg pills

  13. amoxicillin 250mg canada order amoxicillin 500mg sale order amoxicillin 500mg online cheap

  14. purchase amoxil cost amoxil 500mg order amoxil 500mg online

  15. albuterol generic albuterol online buy purchase albuterol generic

  16. buy generic clomiphene online clomiphene tablet purchase clomiphene

  17. zanaflex drug tizanidine usa buy tizanidine 2mg for sale

  18. purchase semaglutide for sale rybelsus 14 mg without prescription how to get semaglutide without a prescription

  19. tizanidine order online tizanidine tablet generic tizanidine 2mg

  20. semaglutide 14mg generic oral semaglutide 14 mg order rybelsus 14 mg

  21. cheap prednisone 40mg buy prednisone 5mg generic prednisone 40mg cost

  22. where to buy prednisone without a prescription buy prednisone 20mg pills buy prednisone 5mg for sale

  23. semaglutide 14 mg generic buy generic rybelsus online buy generic rybelsus 14mg

  24. buy generic accutane how to buy isotretinoin buy isotretinoin 40mg without prescription

  25. order accutane 20mg online accutane pill brand isotretinoin 40mg

  26. generic ventolin 4mg albuterol inhalator drug buy albuterol 4mg online

  27. buy amoxicillin 250mg pill order amoxicillin pill purchase amoxil pill

  28. ventolin where to buy order albuterol sale purchase albuterol without prescription

  29. buy amoxil for sale amoxicillin 500mg pills buy amoxicillin no prescription

  30. order augmentin 375mg buy generic augmentin 625mg amoxiclav online order

  31. order generic zithromax 250mg azithromycin 500mg brand buy azithromycin 250mg generic

  32. buy amoxiclav sale amoxiclav usa order augmentin 375mg without prescription

  33. levothroid price synthroid 75mcg for sale purchase levothyroxine sale

  34. order prednisolone 40mg for sale buy prednisolone 10mg online cheap prednisolone online order

  35. buy prednisolone 40mg generic omnacortil 20mg oral prednisolone usa

  36. purchase gabapentin pills order gabapentin 100mg online buy generic neurontin for sale

  37. cost serophene brand clomiphene 100mg order clomiphene 50mg for sale

  38. gabapentin 100mg usa gabapentin for sale gabapentin 800mg uk

  39. furosemide 40mg without prescription buy lasix sale diuretic buy lasix without prescription diuretic

  40. furosemide 100mg cost furosemide 100mg oral furosemide order

  41. sildenafil otc viagra online order sildenafil next day delivery usa

  42. doxycycline 200mg cheap buy doxycycline 100mg online cheap doxycycline 100mg over the counter

  43. order doxycycline 200mg pill acticlate online buy doxycycline 100mg tablet

  44. semaglutide us rybelsus order online buy semaglutide 14mg for sale

  45. buy cheap generic levitra buy vardenafil 10mg levitra sale

  46. purchase levitra generic buy levitra cheap buy generic levitra 10mg

  47. order hydroxychloroquine 400mg generic buy generic plaquenil hydroxychloroquine over the counter

  48. order plaquenil 400mg purchase plaquenil generic hydroxychloroquine 200mg over the counter

  49. where to buy triamcinolone without a prescription triamcinolone 4mg tablet order triamcinolone 4mg online cheap

  50. purchase triamcinolone pills aristocort canada buy triamcinolone medication

  51. tadalafil 20mg oral cialis pills 10mg cialis dosage 40 mg

  52. order tadalafil 5mg online cheap buy cialis sale tadalafil cialis

  53. buy clarinex online brand desloratadine order clarinex 5mg generic

  54. desloratadine 5mg cheap buy generic clarinex clarinex 5mg usa

  55. purchase cenforce for sale buy cenforce online cheap cost cenforce 100mg

  56. order generic cenforce 100mg cenforce price order cenforce pill

  57. buy loratadine 10mg sale loratadine pills cost claritin

  58. buy loratadine online buy claritin paypal order claritin online

  59. chloroquine usa aralen 250mg cheap buy generic chloroquine

  60. order dapoxetine 60mg pills misoprostol buy online buy generic cytotec

  61. glucophage 1000mg ca buy glycomet 1000mg pill glucophage 1000mg oral

  62. order glucophage 500mg online cheap metformin 500mg price order glucophage 1000mg

  63. order orlistat 120mg online orlistat order buy diltiazem 180mg online

  64. xenical pill buy xenical medication buy diltiazem 180mg pills

  65. atorvastatin 80mg us atorvastatin 10mg cost atorvastatin 80mg price

  66. buy norvasc 5mg online cheap amlodipine 5mg cost norvasc 10mg price

  67. purchase zovirax online cheap zovirax 800mg pills order generic allopurinol 100mg

  68. buy acyclovir pills buy allopurinol 100mg sale zyloprim 100mg generic

  69. buy crestor 20mg for sale crestor 10mg cheap zetia 10mg over the counter

  70. lisinopril 5mg sale oral lisinopril 2.5mg order zestril 5mg for sale

  71. buy prilosec without prescription brand prilosec 10mg brand prilosec 10mg

  72. brand motilium domperidone brand buy sumycin 500mg generic

  73. domperidone price domperidone online tetracycline for sale

  74. purchase cyclobenzaprine cyclobenzaprine oral baclofen 25mg tablet

  75. flexeril 15mg price order baclofen 25mg pill purchase baclofen online cheap

  76. order metoprolol 100mg generic buy metoprolol without prescription buy lopressor no prescription

  77. toradol generic brand ketorolac colcrys where to buy

  78. buy generic tenormin online purchase atenolol online tenormin pill

  79. toradol pills buy ketorolac pill colchicine where to buy

  80. generic tenormin cheap tenormin 100mg purchase tenormin generic

  81. buy generic medrol over the counter medrol otc medrol 4 mg for sale

  82. purchase medrol buy medrol online cheap methylprednisolone medicine

  83. inderal 10mg for sale order inderal pill buy plavix 75mg generic

  84. inderal 20mg without prescription order generic clopidogrel 150mg where can i buy plavix

  85. college essay writing help buy essay online uk pay for essays

  86. methotrexate canada purchase coumadin pill order coumadin 2mg

  87. metoclopramide sale order losartan 50mg sale purchase losartan pill

  88. reglan 20mg ca buy losartan sale buy losartan 50mg pill

  89. how to buy tamsulosin flomax over the counter where to buy celecoxib without a prescription

  90. buy generic nexium over the counter generic topiramate buy topamax 200mg

  91. purchase sumatriptan pill generic levaquin 500mg order levofloxacin 500mg online cheap

  92. buy zofran 4mg generic zofran order order aldactone 25mg online cheap

  93. buy imitrex 50mg sale buy generic levaquin online order levofloxacin 250mg sale

  94. simvastatin pills simvastatin uk valacyclovir cost

  95. where to buy dutasteride without a prescription zantac 150mg cheap purchase zantac generic

  96. order zocor pill order generic zocor 20mg order valtrex 1000mg sale

  97. avodart order avodart without prescription buy ranitidine pills for sale

  98. acillin us purchase penicillin how to get amoxicillin without a prescription

  99. generic finasteride 5mg diflucan ca generic diflucan 100mg

  100. propecia 5mg for sale order diflucan pill purchase fluconazole

  101. cipro price – buy bactrim 480mg pill augmentin 1000mg for sale

  102. buy ciprofloxacin online cheap – clavulanate canada augmentin online order

  103. order ciprofloxacin 1000mg sale – cheap cipro buy augmentin 1000mg pill

  104. order cipro generic – order cephalexin 125mg generic augmentin 375mg brand

  105. ciprofloxacin 500 mg cost – buy erythromycin sale erythromycin tablet

  106. flagyl over the counter – order azithromycin 500mg order zithromax generic

  107. ciprofloxacin 500mg cheap – order trimox 250mg pill
    buy erythromycin generic

  108. flagyl 400mg uk – buy cheap generic zithromax cheap zithromax 500mg

  109. ivermectin 6mg over the counter – ciprofloxacin drug buy sumycin 500mg pills

  110. ivermectin 6 mg pills for humans – order ciplox 500 mg online cheap order sumycin 250mg sale

  111. how to buy valacyclovir – brand mebendazole 100mg order acyclovir 400mg pills

  112. ivermectin for humans walmart – cefixime 100mg pill buy generic tetracycline

  113. buy valacyclovir no prescription – buy valacyclovir generic zovirax 400mg price

  114. buy generic ampicillin online buy ampicillin pill buy amoxicillin pills for sale

  115. cheap metronidazole – cleocin 300mg drug azithromycin 500mg pill

  116. purchase ampicillin online amoxicillin order online order amoxil pill

  117. buy cheap metronidazole – cleocin 300mg generic buy azithromycin 250mg

  118. buy lasix pill diuretic – tacrolimus online buy captopril ca

  119. generic furosemide – tacrolimus 5mg cheap captopril 25 mg over the counter

  120. buy metformin online – buy glycomet 1000mg generic order lincomycin 500 mg sale

  121. metformin without prescription – glycomet 1000mg usa lincocin 500mg ca

  122. buy zidovudine 300 mg for sale – avapro 300mg over the counter allopurinol 100mg cheap

  123. buy clozapine no prescription – frumil 5mg canada buy pepcid for sale

  124. zidovudine 300 mg uk – buy epivir medication order allopurinol sale

  125. clozaril 50mg cheap – cheap aceon 8mg order famotidine 40mg sale

  126. buy quetiapine generic – buy zoloft 50mg generic eskalith without prescription

  127. clomipramine 50mg brand – buy citalopram 20mg sale order doxepin 25mg online cheap

  128. seroquel 100mg drug – purchase ziprasidone eskalith medication

  129. cheap anafranil 50mg – cymbalta buy online sinequan for sale online

  130. augmentin 375mg pills – buy cheap generic baycip buy generic baycip online

  131. order amoxiclav online – buy linezolid 600mg for sale purchase cipro online

  132. purchase amoxicillin for sale – buy amoxicillin no prescription buy ciprofloxacin without a prescription

  133. I like this site very much, Its a real nice situation to read and obtain information. “Being powerful is like being a lady. If you have to tell people you are, you aren’t.” by Margaret Hilda Thatcher.

  134. buy amoxicillin without prescription – duricef 500mg without prescription order ciprofloxacin pills

  135. buy azithromycin 250mg for sale – buy generic ofloxacin buy ciprofloxacin 500 mg online

  136. clindamycin sale – order vantin pills buy chloramphenicol without prescription

  137. zithromax cheap – buy metronidazole online cheap buy ciprofloxacin 500 mg generic

  138. buy cleocin generic – how to get suprax without a prescription buy generic chloramphenicol online

  139. Just what I was searching for, appreciate it for putting up.

  140. ivermectin 3mg for people – eryc 500mg oral buy generic cefaclor 250mg

  141. buy stromectol online uk – eryc usa order cefaclor without prescription

  142. albuterol inhalator order online – seroflo inhalator tablet theo-24 Cr 400 mg without prescription

  143. order ventolin inhalator for sale – order ventolin 2mg online cheap buy theophylline generic

  144. buy depo-medrol medication – oral loratadine oral azelastine 10 ml

  145. buy generic methylprednisolone – order fml-forte sale buy astelin nasal spray for sale

  146. clarinex over the counter – beclomethasone for sale albuterol order

  147. purchase glycomet online – sitagliptin for sale buy acarbose without a prescription

  148. Thanks for another fantastic post. Where else could anybody get that kind of information in such a perfect way of writing? I have a presentation next week, and I am on the look for such information.

  149. purchase glyburide pills – purchase forxiga sale buy dapagliflozin 10mg

  150. prandin 2mg generic – empagliflozin 25mg sale jardiance for sale

  151. buy repaglinide 2mg sale – prandin usa jardiance pills

  152. rybelsus 14mg drug – DDAVP generic desmopressin buy online

  153. terbinafine 250mg for sale – diflucan 100mg over the counter order griseofulvin pills

  154. Excellent blog! Do you have any helpful hints for aspiring writers? I’m planning to start my own site soon but I’m a little lost on everything. Would you propose starting with a free platform like WordPress or go for a paid option? There are so many options out there that I’m totally overwhelmed .. Any tips? Many thanks!

  155. Great paintings! That is the kind of information that are supposed to be shared across the net. Shame on Google for now not positioning this post higher! Come on over and talk over with my site . Thanks =)

  156. where can i buy terbinafine – buy generic lamisil over the counter griseofulvin pills

  157. indian pharmacy paypal http://indiaph24.store/# online shopping pharmacy india
    india online pharmacy

  158. ketoconazole order online – buy lotrisone paypal sporanox us

  159. famciclovir usa – buy cheap generic famciclovir purchase valaciclovir for sale

  160. nizoral usa – itraconazole price order itraconazole 100 mg sale

  161. https://indiaph24.store/# online shopping pharmacy india

  162. mexican mail order pharmacies mexico pharmacy medicine in mexico pharmacies

  163. http://mexicoph24.life/# buying from online mexican pharmacy

  164. medicine in mexico pharmacies Online Pharmacies in Mexico medication from mexico pharmacy

  165. mexican border pharmacies shipping to usa: cheapest mexico drugs – mexican pharmaceuticals online

  166. best india pharmacy http://indiaph24.store/# online pharmacy india
    buy medicines online in india

  167. buy famvir without prescription – order valcivir 1000mg pill buy valaciclovir 500mg without prescription

  168. generic tamoxifen: nolvadex only pct – should i take tamoxifen

  169. zestril 5 mg tablets lisinopril 12.5 mg 20 mg zestril 10 mg online

  170. tamoxifen side effects forum nolvadex 10mg tamoxifen menopause

  171. how to prevent hair loss while on tamoxifen: tamoxifen dosage – tamoxifen endometrium

  172. cost propecia price generic propecia without prescription order generic propecia

  173. You should take part in a contest for one of the best blogs on the web. I will recommend this site!

  174. can you order lisinopril online: 90 lisinopril – lisinopril 40 mg purchase

  175. ciprofloxacin 500 mg tablet price buy cipro cheap where can i buy cipro online

  176. zestril 5 mg prices: zestril over the counter – lisinopril online purchase

  177. https://lisinopril.network/# lisinopril medication generic

  178. generic propecia pill cost propecia prices get propecia tablets

  179. buy cytotec online cytotec online Abortion pills online

  180. buy cytotec over the counter: purchase cytotec – buy cytotec pills

  181. purchase lanoxin pill – buy dipyridamole medication order lasix for sale

  182. where to buy lisinopril 2.5 mg online lisinopril prinivil

  183. buy lopressor 100mg sale – lopressor 50mg uk adalat over the counter

  184. tamoxifen benefits: alternatives to tamoxifen – tamoxifen 20 mg

  185. http://finasteride.store/# cost propecia without insurance

  186. http://finasteride.store/# cost cheap propecia without dr prescription

  187. otc lisinopril zestril pill prinivil 10 mg

  188. lisinopril 10 mg best price: lisinopril 20 – lisinopril 20 12.5 mg

  189. buy generic microzide 25 mg – order amlodipine 10mg bisoprolol pills

  190. buy cytotec in usa: Abortion pills online – cytotec pills online

  191. buy cytotec online purchase cytotec п»їcytotec pills online

  192. http://finasteride.store/# cost generic propecia without insurance

  193. http://ciprofloxacin.tech/# buy ciprofloxacin over the counter

  194. buy propecia without dr prescription: get cheap propecia tablets – buy cheap propecia pills

  195. zestril 40 order cheap lisinopril purchase lisinopril 10 mg

  196. buy metoprolol medication – buy losartan pill adalat 10mg us

  197. http://cytotec.club/# buy cytotec online fast delivery

  198. tamoxifen skin changes: does tamoxifen cause menopause – does tamoxifen make you tired

  199. propecia for sale cost propecia without a prescription generic propecia tablets

  200. buy microzide 25mg pill – buy generic amlodipine 5mg bisoprolol 10mg usa

  201. lisinopril for sale uk 10 mg lisinopril cost lisinopril 1 mg tablet

  202. propecia order: cost of cheap propecia price – order cheap propecia prices

  203. cialis for sale: Generic Tadalafil 20mg price – Cialis 20mg price

  204. cheapest cenforce Cenforce 100mg tablets for sale Buy Cenforce 100mg Online

  205. Buy generic 100mg Viagra online: Buy Viagra online – sildenafil online

  206. Kamagra Oral Jelly kamagra.win п»їkamagra

  207. viagra canada: Buy generic 100mg Viagra online – buy Viagra over the counter

  208. Cenforce 150 mg online Cenforce 150 mg online cheapest cenforce

  209. Buy Tadalafil 20mg: Generic Cialis without a doctor prescription – Cialis over the counter

  210. Buy Vardenafil online Vardenafil online prescription Levitra online pharmacy

  211. Levitra generic best price: Cheap Levitra online – Levitra 20 mg for sale

  212. buy Kamagra kamagra Kamagra tablets

  213. sildenafil over the counter: Buy generic 100mg Viagra online – Sildenafil Citrate Tablets 100mg

  214. Buy Cenforce 100mg Online order cenforce Cenforce 150 mg online

  215. purchase nitroglycerin online – indapamide pills purchase diovan generic

  216. simvastatin hunter – lopid remembrance lipitor wrinkle

  217. sildenafil over the counter: Buy Viagra online cheap – Cheapest Sildenafil online

  218. Tadalafil Tablet cialist.pro Buy Cialis online

  219. Kamagra tablets: kamagra.win – buy Kamagra

  220. no prescription needed online pharmacy: no prescription pharmacy – canadian rx prescription drugstore

  221. indianpharmacy com top online pharmacy india reputable indian online pharmacy

  222. mexican rx online: best online pharmacies in mexico – mexico drug stores pharmacies

  223. global pharmacy canada canadian valley pharmacy canadian pharmacy prices

  224. canada drugs online review: canadian discount pharmacy – pharmacy com canada

  225. canadian pharmacies online canada rx pharmacy world ed meds online canada

  226. http://pharmworld.store/# cheapest pharmacy to fill prescriptions with insurance

  227. world pharmacy india: online shopping pharmacy india – cheapest online pharmacy india

  228. reputable mexican pharmacies online: mexico pharmacies prescription drugs – buying from online mexican pharmacy

  229. pharmacy website india Online medicine order best india pharmacy

  230. http://pharmnoprescription.icu/# online pharmacy no prescription needed

  231. canada online pharmacy no prescription: pharm world – canadian pharmacy no prescription needed

  232. rosuvastatin ought – pravastatin king caduet pills jordan

  233. mexico drug stores pharmacies mexican border pharmacies shipping to usa mexican online pharmacies prescription drugs

  234. https://pharmmexico.online/# buying from online mexican pharmacy

  235. buy pain meds online without prescription: canada pharmacies online prescriptions – canadian pharmacy no prescription needed

  236. mexican pharmaceuticals online: п»їbest mexican online pharmacies – reputable mexican pharmacies online

  237. top online pharmacy india world pharmacy india top online pharmacy india

  238. best canadian pharmacy online: canadian compounding pharmacy – reputable canadian pharmacy

  239. canadianpharmacyworld: canada rx pharmacy – canadian discount pharmacy

  240. prednisone 12 mg prednisone 10mg tablet price prednisone best prices

  241. amoxicillin online no prescription: 875 mg amoxicillin cost – amoxicillin 500 mg tablet

  242. http://amoxila.pro/# amoxicillin 500mg capsule buy online

  243. crestor pills smooth – rosuvastatin madness caduet traveller

  244. where can you get amoxicillin: amoxicillin 250 mg capsule – amoxicillin online no prescription

  245. online order prednisone 10mg can i buy prednisone online without prescription prednisone without prescription.net

  246. prednisone 5 50mg tablet price: prednisone prices – buying prednisone

  247. neurontin 1200 mg: cheap neurontin – cheap neurontin

  248. neurontin 202: neurontin 3 – neurontin 600 mg coupon

  249. online order prednisone: prednisone 5mg capsules – prednisone 10mg tablets

  250. can you buy zithromax over the counter in canada: zithromax antibiotic without prescription – zithromax online australia

  251. prednisone 20mg by mail order cheap prednisone 20 mg prednisone daily

  252. buy 10 mg prednisone: prednisone – prednisone price australia

  253. zithromax buy zithromax 250 price zithromax generic price

  254. viagra professional online inquire – eriacta mental levitra oral jelly online stride

  255. Ikaria Lean Belly Juice is a fast-acting weight loss supplement that is developed to incinerate stubborn fat.

  256. neurontin 100mg cap: neurontin cost in canada – neurontin medicine

  257. neurontin capsule 600mg neurontin 900 neurontin india

  258. amoxicillin 500 mg for sale: buy amoxicillin 500mg canada – amoxicillin no prescipion

  259. Sumatra Slim Belly Tonic primarily focuses on burning and eliminating belly fat.

  260. dapoxetine another – levitra with dapoxetine shine cialis with dapoxetine cat

  261. how to get amoxicillin over the counter amoxicillin from canada amoxicillin 500mg price canada

  262. purchase zithromax online: zithromax 500mg price in india – can you buy zithromax online

  263. buy doxycycline cheap doxycycline 50mg doxycycline prices

  264. amoxicillin without prescription: can you buy amoxicillin over the counter canada – amoxicillin tablets in india

  265. viagra professional confirm – viagra professional structure levitra oral jelly online patrician

  266. doxy: order doxycycline online – buy doxycycline online

  267. zithromax antibiotic without prescription: order zithromax over the counter – generic zithromax over the counter

  268. prednisone 30 mg daily prednisone 1mg purchase prednisone 300mg

  269. buy zithromax no prescription: zithromax for sale cheap – zithromax prescription

  270. priligy whilst – fildena disappointment cialis with dapoxetine ten

  271. amoxicillin tablet 500mg can you buy amoxicillin over the counter canada where to buy amoxicillin

  272. vibramycin 100 mg: how to buy doxycycline online – buy doxycycline without prescription uk

  273. http://zithromaxa.store/# zithromax price south africa

  274. where can i buy amoxicillin over the counter buying amoxicillin online amoxicillin without rx

  275. neurontin 400 mg: over the counter neurontin – neurontin 100mg caps

  276. where to buy amoxicillin over the counter: can i buy amoxicillin over the counter in australia – canadian pharmacy amoxicillin

  277. buy prednisone no prescription: prednisone over the counter uk – how to get prednisone tablets

  278. zithromax over the counter canada: zithromax for sale usa – zithromax 250

  279. doxycycline monohydrate buy doxycycline without prescription doxycycline generic

  280. neurontin tablets uk: cost of neurontin – neurontin price south africa

  281. cenforce christmas – brand viagra online yet

  282. prednisone 15 mg tablet prednisone pill 10 mg prednisone 7.5 mg

  283. prednisone 60 mg price: prednisone 10mg prices – prednisone buy online nz

  284. http://amoxila.pro/# can you buy amoxicillin uk

  285. brand cialis exclaim – viagra soft tabs plate penisole gather

  286. amoxicillin 30 capsules price: amoxicillin pharmacy price – amoxicillin 500mg no prescription

  287. generic neurontin cost medicine neurontin 300 mg neurontin 300 mg tablets

  288. neurontin price comparison: gabapentin medication – neurontin medicine

  289. buy cheap doxycycline: buy doxycycline for dogs – order doxycycline online

  290. cenforce online prisoner – tadalis couple brand viagra cheer

  291. generic for doxycycline price of doxycycline doxycycline 150 mg

  292. neurontin capsules 100mg: gabapentin online – buy brand neurontin

  293. prednisone 50 mg tablet canada: prednisone generic cost – prednisone coupon

  294. zithromax 250: zithromax for sale cheap – zithromax z-pak

  295. brand cialis contain – forzest float penisole discussion

  296. generic for doxycycline buy doxycycline for dogs doxycycline vibramycin

  297. can i buy prednisone online without a prescription: buy prednisone canadian pharmacy – buying prednisone

  298. I am not positive where you’re getting your information, but good topic. I must spend a while finding out more or figuring out more. Thanks for wonderful info I used to be in search of this info for my mission.

  299. buying from online mexican pharmacy: medicine in mexico pharmacies – medicine in mexico pharmacies

  300. mexican pharmacy: mexico drug stores pharmacies – mexican pharmaceuticals online

  301. п»їbest mexican online pharmacies buying prescription drugs in mexico best online pharmacies in mexico

  302. pharmacies in mexico that ship to usa: reputable mexican pharmacies online – medication from mexico pharmacy

  303. buying from online mexican pharmacy: purple pharmacy mexico price list – mexico drug stores pharmacies

  304. https://mexicanpharmacy1st.com/# best online pharmacies in mexico

  305. fantastic post.Ne’er knew this, appreciate it for letting me know.

  306. best online pharmacies in mexico purple pharmacy mexico price list buying prescription drugs in mexico

  307. https://mexicanpharmacy1st.com/# reputable mexican pharmacies online

  308. It’s a pity you don’t have a donate button! I’d most certainly donate to this excellent blog! I suppose for now i’ll settle for bookmarking and adding your RSS feed to my Google account. I look forward to brand new updates and will talk about this site with my Facebook group. Chat soon!

  309. medicine in mexico pharmacies: mexico pharmacies prescription drugs – best online pharmacies in mexico

  310. mexico drug stores pharmacies buying prescription drugs in mexico online mexican mail order pharmacies

  311. https://mexicanpharmacy1st.online/# buying from online mexican pharmacy

  312. mexican rx online: buying from online mexican pharmacy – mexico pharmacy

  313. mexican mail order pharmacies mexico pharmacy medication from mexico pharmacy

  314. cialis soft tabs add – viagra oral jelly title viagra oral jelly forehead

  315. mexico pharmacy: pharmacies in mexico that ship to usa – purple pharmacy mexico price list

  316. mexican mail order pharmacies mexican online pharmacies prescription drugs medication from mexico pharmacy

  317. https://mexicanpharmacy1st.shop/# medication from mexico pharmacy

  318. best mexican online pharmacies: best mexican online pharmacies – best mexican online pharmacies

  319. mexico pharmacies prescription drugs mexican border pharmacies shipping to usa mexican rx online

  320. https://mexicanpharmacy1st.shop/# buying prescription drugs in mexico online

  321. brand cialis abroad – forzest slave penisole which

  322. mexican drugstore online: pharmacies in mexico that ship to usa – mexican pharmacy

  323. mexico pharmacy mexican border pharmacies shipping to usa buying prescription drugs in mexico online

  324. https://mexicanpharmacy1st.shop/# pharmacies in mexico that ship to usa

  325. mexican online pharmacies prescription drugs: mexican pharmaceuticals online – mexican rx online

  326. pharmacies in mexico that ship to usa: pharmacies in mexico that ship to usa – best online pharmacies in mexico

  327. mexican drugstore online buying prescription drugs in mexico mexico drug stores pharmacies

  328. mexican rx online: medication from mexico pharmacy – medicine in mexico pharmacies

  329. https://mexicanpharmacy1st.online/# mexican border pharmacies shipping to usa

  330. I as well as my buddies happened to be going through the nice solutions on your web site then the sudden got an awful suspicion I never thanked the site owner for those strategies. My boys happened to be absolutely glad to learn all of them and have quite simply been enjoying these things. Many thanks for simply being well considerate and then for settling on this sort of quality things millions of individuals are really needing to be informed on. My sincere apologies for not expressing appreciation to you earlier.

  331. buying prescription drugs in mexico online: best mexican online pharmacies – medicine in mexico pharmacies

  332. neurontin 800 neurontin prescription medication neurontin 100mg cap

  333. how much is lisinopril 10 mg: lisinopril brand name uk – lisinopril 20 mg canadian

  334. https://gabapentin.club/# canada neurontin 100mg discount

  335. Misoprostol 200 mg buy online Cytotec 200mcg price Misoprostol 200 mg buy online

  336. Very interesting subject, regards for posting.

  337. neurontin 50mg cost: buy neurontin canadian pharmacy – neurontin generic south africa

  338. neurontin 100mg cost: neurontin prescription coupon – how to get neurontin cheap

  339. п»їcytotec pills online cytotec pills buy online buy cytotec online

  340. https://lisinopril.club/# can i order lisinopril online

  341. gabapentin online: neurontin 4000 mg – neurontin cap 300mg

  342. can i order cheap clomid for sale where can i buy clomid prices can i purchase clomid without prescription

  343. cialis soft tabs pills different – valif information viagra oral jelly online crumble

  344. buy propecia without prescription: buy propecia online – get propecia without rx

  345. lisinopril 100mcg where to buy lisinopril lisinopril 20mg buy

  346. Just a smiling visitor here to share the love (:, btw great design and style. “Everything should be made as simple as possible, but not one bit simpler.” by Albert Einstein.

  347. cost cheap propecia prices: order cheap propecia tablets – get propecia online

  348. where to get cheap clomid without a prescription how to get generic clomid online can i order generic clomid tablets

  349. https://propeciaf.online/# buying generic propecia price

  350. neurontin 1000 mg: neurontin pill – buy neurontin canadian pharmacy

  351. neurontin 600 mg coupon: neurontin 300 mg pill – neurontin sale

  352. buy clomid without rx where to buy cheap clomid no prescription can you buy generic clomid pill

  353. cialis soft tabs poison – valif online strict viagra oral jelly online refer

  354. can i buy neurontin over the counter: neurontin prices – gabapentin online

  355. cost cheap propecia without prescription generic propecia propecia without a prescription

  356. lisinopril 40 mg coupon: lisinopril tabs 4mg – 25 mg lisinopril

  357. buy propecia tablets buy generic propecia prices cost of cheap propecia tablets

  358. https://cheapestindia.com/# top 10 pharmacies in india

  359. pharmacy with no prescription cheapest & fast pharmacy online pharmacy with prescription

  360. http://cheapestandfast.com/# can you buy prescription drugs in canada

  361. india pharmacy top 10 pharmacies in india india pharmacy mail order

  362. http://cheapestmexico.com/# buying prescription drugs in mexico online

  363. dapoxetine precise – dapoxetine weird cialis with dapoxetine dread

  364. canada pharmacy online legit: cheapest canada – best mail order pharmacy canada

  365. cenforce online goblin – tadalis pills hunt brand viagra pills candle

  366. canada drugs online reviews cheapest canada canadian drugs online

  367. priligy safety – suhagra project cialis with dapoxetine groan

  368. http://cheapestmexico.com/# mexico pharmacies prescription drugs

  369. cenforce shed – tadalis pills sofa brand viagra pills drag

  370. reputable mexican pharmacies online: purple pharmacy mexico price list – mexico pharmacies prescription drugs

  371. Youre so cool! I dont suppose Ive read something like this before. So nice to seek out anyone with some authentic thoughts on this subject. realy thank you for starting this up. this web site is one thing that’s wanted on the internet, somebody with a little bit originality. helpful job for bringing something new to the internet!

  372. Hello my friend! I want to say that this article is amazing, nice written and include almost all significant infos. I’d like to see more posts like this.

  373. asthma medication merry – asthma treatment below inhalers for asthma people

  374. farmacias online seguras: farmacias online baratas – farmacia online espaГ±a envГ­o internacional

  375. pharmacie en ligne sans ordonnance: pharmacie en ligne avec ordonnance – pharmacie en ligne avec ordonnance

  376. http://eufarmacieonline.com/# п»їFarmacia online migliore

  377. п»їshop apotheke gutschein medikament ohne rezept notfall online apotheke rezept

  378. online apotheke günstig: internet apotheke – online apotheke günstig

  379. online apotheke preisvergleich: gГјnstige online apotheke – medikamente rezeptfrei

  380. acne medication wonder – acne medication instant acne medication fast

  381. Oh my goodness! an incredible article dude. Thank you Nevertheless I’m experiencing situation with ur rss . Don’t know why Unable to subscribe to it. Is there anyone getting an identical rss drawback? Anybody who knows kindly respond. Thnkx

  382. top farmacia online top farmacia online Farmacie online sicure

  383. farmacia online envío gratis: farmacias online baratas – farmacias online seguras en españa

  384. Farmacia online miglior prezzo: farmacia online – farmaci senza ricetta elenco

  385. farmacia online piГ№ conveniente: п»їFarmacia online migliore – Farmacia online miglior prezzo

  386. inhalers for asthma number – inhalers for asthma outline asthma treatment property

  387. online apotheke rezept internet apotheke online apotheke versandkostenfrei

  388. medikamente rezeptfrei: medikament ohne rezept notfall – online apotheke rezept

  389. farmacie online autorizzate elenco: farmaci senza ricetta elenco – farmacia online senza ricetta

  390. farmacia online envГ­o gratis: farmacias online seguras – farmacia barata

  391. acne medication past – acne treatment sweeper acne treatment weary

  392. п»їFarmacia online migliore п»їFarmacia online migliore comprare farmaci online all’estero

  393. farmacia online: Farmacia online migliore – farmacie online affidabili

  394. farmacia online madrid: farmacia online envГ­o gratis – farmacia en casa online descuento

  395. top farmacia online Farmacia online miglior prezzo acquistare farmaci senza ricetta

  396. top farmacia online: Farmacia online più conveniente – farmacia online più conveniente

  397. farmacie online autorizzate elenco: top farmacia online – Farmacie on line spedizione gratuita

  398. prostatitis treatment gate – prostatitis medications fifth pills for treat prostatitis lap

  399. gГјnstige online apotheke: europa apotheke – п»їshop apotheke gutschein

  400. https://eufarmacieonline.shop/# comprare farmaci online all’estero

  401. It’s really a great and helpful piece of information. I am glad that you shared this helpful info with us. Please keep us informed like this. Thank you for sharing.

  402. medikamente rezeptfrei apotheke online online apotheke

  403. online apotheke preisvergleich: shop apotheke gutschein – online apotheke preisvergleich

  404. pharmacie en ligne: pharmacie en ligne france pas cher – trouver un mГ©dicament en pharmacie

  405. acheter mГ©dicament en ligne sans ordonnance: Pharmacie Internationale en ligne – acheter mГ©dicament en ligne sans ordonnance

  406. uti medication though – uti treatment stop uti treatment practical

  407. migliori farmacie online 2024: acquisto farmaci con ricetta – comprare farmaci online con ricetta

  408. gГјnstigste online apotheke medikamente rezeptfrei online apotheke preisvergleich

  409. pharmacies en ligne certifiГ©es: pharmacie en ligne livraison europe – pharmacie en ligne fiable

  410. farmacie online autorizzate elenco: comprare farmaci online con ricetta – farmacie online sicure

  411. medikament ohne rezept notfall online apotheke deutschland online apotheke preisvergleich

  412. prostatitis treatment shower – prostatitis medications dead prostatitis medications throne

  413. pharmacies en ligne certifiГ©es: Pharmacie sans ordonnance – pharmacie en ligne france pas cher

  414. uti medication float – uti medication book uti antibiotics device

  415. farmacia online madrid: farmacia online envío gratis – farmacias direct

  416. farmacia online envГ­o gratis farmacia online 24 horas farmacia online barata y fiable

  417. Pharmacie en ligne livraison Europe: pharmacie en ligne france livraison belgique – pharmacie en ligne

  418. ohne rezept apotheke: medikamente rezeptfrei – gГјnstigste online apotheke

  419. Viagra vente libre pays: Viagra sans ordonnance 24h – Viagra sans ordonnance livraison 24h

  420. Viagra homme sans prescription: viagra sans ordonnance – Viagra homme prix en pharmacie sans ordonnance

  421. Pharmacie Internationale en ligne Cialis sans ordonnance 24h pharmacie en ligne livraison europe

  422. Pharmacie en ligne livraison Europe: levitra en ligne – pharmacie en ligne france livraison belgique

  423. pharmacie en ligne livraison europe: kamagra 100mg prix – pharmacie en ligne livraison europe

  424. valacyclovir pills assemble – valtrex library valacyclovir profound

  425. Viagra pas cher livraison rapide france: Viagra sans ordonnance 24h – Viagra vente libre allemagne

  426. pharmacie en ligne france pas cher: Acheter Cialis 20 mg pas cher – pharmacie en ligne sans ordonnance

  427. pharmacie en ligne france livraison belgique: Cialis sans ordonnance 24h – acheter mГ©dicament en ligne sans ordonnance

  428. Meilleur Viagra sans ordonnance 24h: viagra sans ordonnance – Viagra homme prix en pharmacie

  429. pharmacie en ligne france pas cher Levitra pharmacie en ligne Pharmacie en ligne livraison Europe

  430. This blog is definitely rather handy since I’m at the moment creating an internet floral website – although I am only starting out therefore it’s really fairly small, nothing like this site. Can link to a few of the posts here as they are quite. Thanks much. Zoey Olsen

  431. https://cenligne.com/# pharmacie en ligne france fiable

  432. valacyclovir pills university – valacyclovir pills funny valtrex online quite

  433. Hello!

    This post was created with XRumer 23 StrongAI.

    Good luck 🙂

  434. pharmacie en ligne france pas cher: pharmacie en ligne pas cher – Pharmacie sans ordonnance

  435. Hello.

    This post was created with XRumer 23 StrongAI.

    Good luck 🙂

  436. pharmacie en ligne france livraison belgique: kamagra livraison 24h – pharmacie en ligne avec ordonnance

  437. Viagra sans ordonnance 24h suisse: Acheter du Viagra sans ordonnance – Viagra sans ordonnance livraison 24h

  438. priligy mystery – dapoxetine midst dapoxetine profound

  439. pharmacie en ligne sans ordonnance: kamagra gel – pharmacie en ligne

  440. pharmacie en ligne sans ordonnance: levitra en ligne – Achat mГ©dicament en ligne fiable

  441. Tonic Greens: An Overview. Introducing Tonic Greens, an innovative immune support supplement

  442. FitSpresso is a natural weight loss supplement crafted from organic ingredients, offering a safe and side effect-free solution for reducing body weight.

  443. Viagra pas cher inde: viagra sans ordonnance – Viagra gГ©nГ©rique sans ordonnance en pharmacie

  444. Viagra sans ordonnance pharmacie France: viagra en ligne – SildГ©nafil 100 mg prix en pharmacie en France

  445. pharmacie en ligne pas cher: Medicaments en ligne livres en 24h – pharmacie en ligne sans ordonnance

  446. priligy gulf – priligy park dapoxetine month

  447. Pharmacie en ligne livraison Europe: levitra generique sites surs – pharmacie en ligne pas cher

  448. Appreciate it for helping out, excellent info .

  449. Pharmacie en ligne livraison Europe: Cialis sans ordonnance 24h – trouver un mГ©dicament en pharmacie

  450. claritin pills west – loratadine frightful claritin pills repeat

  451. Viagra sans ordonnance livraison 48h: viagra sans ordonnance – Viagra pas cher livraison rapide france

  452. pharmacies en ligne certifiГ©es: cialis sans ordonnance – п»їpharmacie en ligne france

  453. Viagra sans ordonnance 24h Amazon: Viagra sans ordonnance 24h – Viagra 100 mg sans ordonnance

  454. pharmacie en ligne france livraison belgique: Acheter Cialis 20 mg pas cher – Pharmacie en ligne livraison Europe

  455. ascorbic acid drown – ascorbic acid poison ascorbic acid involve

  456. п»їpharmacie en ligne france: kamagra livraison 24h – pharmacie en ligne livraison europe

  457. promethazine need – promethazine anything promethazine research

  458. pharmacie en ligne fiable: pharmacie en ligne france livraison internationale – Pharmacie sans ordonnance

  459. ascorbic acid pillow – ascorbic acid entrance ascorbic acid vision

  460. pharmacie en ligne france livraison internationale: levitra generique prix en pharmacie – pharmacie en ligne sans ordonnance

  461. Viagra sans ordonnance 24h: viagra sans ordonnance – Viagra 100mg prix

  462. Acheter Sildenafil 100mg sans ordonnance: Viagra prix pharmacie paris – Viagra Pfizer sans ordonnance

  463. promethazine harsh – promethazine inform promethazine bring

  464. Viagra sans ordonnance 24h suisse: Viagra generique en pharmacie – Viagra 100 mg sans ordonnance

  465. clarithromycin feather – zantac pills bitter cytotec task

  466. An impressive share, I just given this onto a colleague who was doing a little analysis on this. And he in fact bought me breakfast because I found it for him.. smile. So let me reword that: Thnx for the treat! But yeah Thnkx for spending the time to discuss this, I feel strongly about it and love reading more on this topic. If possible, as you become expertise, would you mind updating your blog with more details? It is highly helpful for me. Big thumb up for this blog post!

  467. Pharmacie en ligne livraison Europe: Pharmacies en ligne certifiees – Achat mГ©dicament en ligne fiable

  468. http://cenligne.com/# pharmacie en ligne livraison europe

  469. pharmacie en ligne pas cher: achat kamagra – п»їpharmacie en ligne france

  470. п»їpharmacie en ligne france: Pharmacies en ligne certifiees – pharmacie en ligne pas cher

  471. Viagra sans ordonnance 24h: Acheter du Viagra sans ordonnance – Acheter Sildenafil 100mg sans ordonnance

  472. Pharmacie sans ordonnance: pharmacie en ligne pas cher – Achat mГ©dicament en ligne fiable

  473. Pharmacie sans ordonnance: Levitra acheter – pharmacie en ligne livraison europe

  474. Achat mГ©dicament en ligne fiable: cialis sans ordonnance – pharmacie en ligne france pas cher

  475. Pharmacie sans ordonnance: Acheter Cialis – pharmacies en ligne certifiГ©es

  476. Pharmacie en ligne livraison Europe: Acheter Cialis 20 mg pas cher – pharmacie en ligne pas cher

  477. trouver un mГ©dicament en pharmacie: kamagra 100mg prix – trouver un mГ©dicament en pharmacie

  478. vente de mГ©dicament en ligne: Levitra 20mg prix en pharmacie – pharmacie en ligne avec ordonnance

  479. vente de mГ©dicament en ligne: kamagra pas cher – pharmacie en ligne france pas cher

  480. Viagra 100mg prix: Viagra generique en pharmacie – Viagra femme sans ordonnance 24h

  481. pharmacies en ligne certifiГ©es: cialis prix – п»їpharmacie en ligne france

  482. Больше интересной информации о строительстве и ремонте можно прочитать на сайте https://stroyka-gid.ru. Только самые популярные статьи и обзоры процесса ремонта помещений и строительства зданий.

  483. order aciphex 10mg generic – buy maxolon online domperidone online order

  484. I was just seeking this information for a while. After 6 hours of continuous Googleing, finally I got it in your site. I wonder what is the lack of Google strategy that do not rank this type of informative websites in top of the list. Generally the top web sites are full of garbage.

  485. вызов такси в новочеркасске https://zakaz-taxionline.ru

  486. решение задач на заказ https://resheniye-zadach7.ru заказать онлайн

  487. https://bicrypto.exchange – crypto exchange software. White label, open-source exchange solution with a focus on a super-fast, pixel-perfect interface and robust security. High-performance platform with a robust internal architecture. Leverages the capabilities of Nuxt3 to create a cutting-edge user interface.

  488. семена коки купить почтой из боливии salvia divinorum купить семена

  489. купить диплом техникума
    сайт

  490. купить диплом в челябинске
    перейти на сайт

  491. купить свидетельство о рождении http://www.6landik-diploms.com

  492. buy dulcolax without a prescription – purchase imodium sale order liv52 20mg for sale

  493. акриловый сайдинг цена https://kanoner.com

  494. Все самое интересное из мира игр https://unionbattle.ru обзоры, статьи и ответы на вопросы

  495. order zovirax generic – brand duphaston 10mg generic dydrogesterone

  496. bactrim 480mg cheap – tobrex 5mg over the counter tobrex 10mg price

  497. purchase eukroma sale – cheap zovirax buy generic dydrogesterone for sale

  498. cheap bactrim 480mg – buy keppra sale tobrex 10mg tablet

  499. Ищете способ расслабиться и получить незабываемые впечатления? Мы https://t.me/intim_tmn72 предлагаем эксклюзивные встречи с привлекательными и профессиональными компаньонками. Конфиденциальность, комфорт и безопасность гарантированы. Позвольте себе наслаждение и отдых в приятной компании.

  500. griseofulvin generic – lopid where to buy buy generic lopid 300mg

  501. Ищете способ расслабиться и получить незабываемые впечатления? Мы https://t.me/intim_tmn72 предлагаем эксклюзивные встречи с привлекательными и профессиональными компаньонками. Конфиденциальность, комфорт и безопасность гарантированы. Позвольте себе наслаждение и отдых в приятной компании.

  502. order dapagliflozin for sale – order doxepin without prescription acarbose order

  503. https://aisory.tech – платформа для создания AI Telegram-ботов. Наделяйте своих ботов способностями к естественному диалогу, генерации уникального контента и решению аналитических задач. Простой конструктор платформы делает создание умных чат-ботов доступным для любой компании.

  504. fulvicin 250 mg price – griseofulvin for sale purchase gemfibrozil generic

  505. купить квартиру в казани от застройщика жк купить квартиру от застройщика

  506. купить квартиру недорого https://nedvizhimost16.ru

  507. buy dapagliflozin 10 mg – order acarbose pills buy acarbose paypal

  508. dramamine 50mg without prescription – actonel 35 mg price buy generic risedronate for sale

  509. голяк онлайн бесплатно в хорошем качестве https://golyak-serial-online.ru

  510. голяк смотреть онлайн бесплатно в хорошем https://golyak-serial-online.ru

  511. It is really a great and useful piece of info. I am happy that you simply shared this helpful information with us. Please stay us informed like this. Thank you for sharing.

  512. I simply wanted to compose a brief note in order to express gratitude to you for all of the amazing secrets you are writing at this website. My particularly long internet investigation has finally been compensated with awesome facts to write about with my neighbours. I would declare that most of us visitors are undoubtedly lucky to be in a remarkable place with so many outstanding individuals with interesting principles. I feel really blessed to have used your website page and look forward to really more brilliant minutes reading here. Thanks once again for a lot of things.

  513. cheap vasotec 5mg – buy doxazosin 1mg pills order zovirax online

  514. buy cheap generic dramamine – dramamine 50mg sale buy actonel 35 mg generic

  515. vasotec 10mg tablet – doxazosin 1mg over the counter purchase xalatan online cheap

  516. monograph sale – monograph 600 mg over the counter buy cilostazol 100mg online cheap

  517. Портал о культуре Ярославля – ваш гид по культурной жизни города. Здесь вы найдёте информацию о театрах, музеях, галереях и исторических достопримечательностях. Откройте для себя яркие события, фестивали и выставки, которые делают Ярославль культурной жемчужиной России.

  518. Портал о Ярославле – ваш гид по культурной жизни города. Здесь вы найдёте информацию о театрах, музеях, галереях и исторических достопримечательностях. Откройте для себя яркие события, фестивали и выставки, которые делают Ярославль культурной жемчужиной России.

  519. After all, what a great site and informative posts, I will upload inbound link – bookmark this web site? Regards, Reader.

  520. generic etodolac – buy pletal cheap buy cheap cilostazol

  521. квартиры от застройщика цены https://kvartiru-kupit-spb.ru

  522. buy feldene 20 mg online cheap – buy piroxicam pills for sale buy exelon online

  523. квартиры от застройщика жк https://novostroyki-spb78.ru

  524. купить квартиру в Санкт-Петербурге от застройщика квартиры в новостройках Санкт-Петербурге

  525. Каталог эротических рассказов https://vicmin.ru подарит тебе возможность уйти от рутины и погрузиться в мир секса и безудержного наслаждения. Обширная коллекция рассказов для взрослых разбудит твое воображение и принесет немыслимое удовольствие.

  526. Новостройки в Екатеринбурге, купить квартиру в новостройке https://kupit-kvartiruekb.ru от застройщика. Строительство жилой и коммерческой недвижимости. Высокое качество, прозрачность на всех этапах строительства и сделки.

  527. купить государственный диплом https://diplom-izhevsk.ru

  528. купить диплом хореографа https://diplom-izhevsk.ru

  529. feldene 20mg brand – order exelon for sale buy generic exelon over the counter

  530. Cериал Голяк https://golyak-serial-online.ru смотреть онлайн в хорошем качестве и с лучшей озвучкой на любых устройствах. Все сезоны истории мелкого преступника Винни и его друзей в английском городке!

  531. Драгон Мани Казино https://krpb.ru – ваше место для азартных приключений! Наслаждайтесь широким выбором игр, щедрыми бонусами и захватывающими турнирами. Безопасность и честная игра гарантированы. Присоединяйтесь к нам и испытайте удачу в самом захватывающем онлайн-казино!

  532. Famous French footballer Kylian Mbappe https://kylianmbappe.prostoprosport-ar.com has become a global ambassador for Dior. The athlete will represent the men’s collections of creative director Kim Jones and the Sauvage fragrance, writes WWD. Mbappe’s appointment follows on from the start of the fashion house’s collaboration with the Paris Saint-Germain football club. Previously, Jones created a uniform for the team where Kylian is a player.

  533. Скачать свежие новинки песен https://muzfo.net 2024 года ежедневно. Наслаждайтесь комфортным прослушиванием, скачивайте музыку за пару кликов на сайте.

  534. Скачать свежие новинки песен https://muzfo.net 2024 года ежедневно. Наслаждайтесь комфортным прослушиванием, скачивайте музыку за пару кликов на сайте.

  535. Агентство по продвижению телеграм-каналов https://883666b.com в Москве специализируется на разработке и реализации стратегий для увеличения аудитории и вовлечённости подписчиков на телеграм-каналах. Эксперты агентства помогают клиентам определить целевую аудиторию, разрабатывают контент-планы и рекламные кампании. Услуги включают рекламу посевами, таргет рекламой, анализ конкурентов, SEO-оптимизацию контента.

  536. интернет эквайринг https://internet-ekvajring.kz – безопасные и эффективные платежные решения для вашего бизнеса.

  537. купить квартиру в казани от застройщика https://nedvizhimost47.ru

  538. купить квартиру от застройщика https://novostroyka47.ru

  539. купить квартиру недорого https://novostroyka47.ru

  540. Вы можете изменить свою жизнь.
    ОПСУИМОЛОГ покажет вам, как это сделать.

    Опсуимолог усвоил все, чему учит, на собственном горьком опыте: сначала испортив собственную жизнь и по необходимости открыв инструменты и исследования, которые изменили жизнь и привели его туда, где он есть сегодня.

    Миссия Опсуимолога проста: поделиться проверенными инструментами, которые помогут вам создать лучшую жизнь. Загляните на сайт опсуимолога, и вы будете смеяться вместе, учиться и шаг за шагом создавать свою новую жизнь — свою лучшую жизнь.

    Простые советы опсуимолога, подкрепленные исследованиями, изменили жизни множества людей, и теперь он раскрывает вам все свои трудные секреты, веселые неудачи и интересные истории, чтобы вы могли изменить свою.

  541. Вы можете изменить свою жизнь.
    ОПСУИМОЛОГ покажет вам, как это сделать.

    Опсуимолог усвоил все, чему учит, на собственном горьком опыте: сначала испортив собственную жизнь и по необходимости открыв инструменты и исследования, которые изменили жизнь и привели его туда, где он есть сегодня.

    Миссия Опсуимолога проста: поделиться проверенными инструментами, которые помогут вам создать лучшую жизнь. Загляните на сайт опсуимолога, и вы будете смеяться вместе, учиться и шаг за шагом создавать свою новую жизнь — свою лучшую жизнь.

    Простые советы опсуимолога, подкрепленные исследованиями, изменили жизни множества людей, и теперь он раскрывает вам все свои трудные секреты, веселые неудачи и интересные истории, чтобы вы могли изменить свою.

  542. Проведение независимой строительной экспертизы — сложный процесс, требующий глубоких знаний. Наши специалисты обладают всеми необходимыми навыками, а их заключения часто служат основой для принятия верных стратегических решений. Строительно-техническая экспертиза https://stroytehexp.ru позволяет выявить факторы, вызвавшие ухудшение эксплуатационных характеристик объектов, проверить соответствие возведённых зданий градостроительным нормам.